Waży zaledwie 30-60 g a oddziałuje na pracę całego organizmu - tarczyca !
Kontrolę nad nią sprawuje przysadka mózgowa. To ona pobudza tarczycę do wytwarzania trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) wytwarzając hormon tyreotropowy (TSH).
T3 i T4 wpływają na układ pokarmowy, nerwowy, mięśniowy, krwionośny, sterują przemianą materii, gospodarką wapniowo - fosforową, wpływają na wzrost i funkcje większości tkanek, odpowiadają za produkcję ciepła oraz przemiany cholesterolu i białka.
Tarczyca i przysadka działają w ścisłej zależności. Aby mogły pracować właściwie, potrzebują sobie nawzajem. Zaburzenia w wydzielaniu hormonów powodują nadczynność lub niedoczynność tarczycy, a w konsekwencji zaburzają pracę całego organizmu.
O przyczynach nie będę pisała bo od diagnozy jest lekarz. Ja zajmę się dietą, bo dobrze skomponowana, będzie skutecznie wspierać leczenie farmakologiczne.

 

Nadczynność tarczycy

Przy nadczynności tarczycy procesy kataboliczne (rozpadu) przeważają nad procesami anabolicznymi (budowy) co sprawia że wzrasta tempo przemian metabolicznych i dochodzi do szybszego spalania białek, tłuszczów i węglowodanów.
Taka osoba będzie ciągle głodna, pobudzony, rozdrażniona, nerwowa, będzie miała problemy z koncentracją, duszności, kołatanie serca, słabe mięśnie, słabe włosy, paznokcie i zaburzenia miesiączkowania.
Szybsza przemiana materii spowoduje zwiększone wydzielanie ciepła co będzie wzmagało potliwość i  uczucie gorąca mimo chłodu.

Ze względu na zwiększone tempo przemian metabolicznych, a co za tym idzie duże ryzyko powstania niedoborów, w diecie osób z nadczynnością tarczycy zaleca się:

• zwiększoną podaż biała (dochodzi do nasilonego rozpadu) w proporcji 1:3 białka roślinnego, 2:3 białka zwierzęcego.
• zwiększyć ilość warzyw i owoców bogatych w antyoksydanty ponieważ przy nadczynności tarczycy zwiększa się ilość przyspieszających starzenie się skóry i uszkadzających komórki wolnych rodników.
  Silne antyoksydanty to witaminy A, C i E.
• zwiększoną podaż witamin z grupy B które "uspokajają" układ nerwowy oraz wzmacniającego kości wapnia.
• unikanie potraw nadmiernie obciążających układ pokarmowy czyli wzdymających, tłustych, smażonych (krótkie podsmażanie jest dozwolone).
• w przypadku występowania biegunek unikanie potraw o dużej zawartości błonnika np.gruboziarnistych kasz.
• z uwagi na częste występuje insulinooporności należy zwracać uwagę na indeks glikemiczny posiłków, unikać słodyczy i żywności wysoko przetworzonej.
• mocno ograniczyć kawę i mocną herbatę (pobudzają i tak już nadmiernie pobudzony układ nerwowy).
• NNKT z uwagi na działanie przeciwzapalne i wspomagające pracę układu nerwowego.

 

Niedoczynność tarczycy

Przy niedoczynności tarczycy procesy anaboliczne (budowy) przeważają nad procesami katabolicznymi (rozpadu). 
Ilość produkowanych przez tarczycę hormonów jest za mała w stosunku do potrzeb. Przemiana materii zwalnia co przyczynia się do wzrostu masy ciała i dużych problemów z utrzymaniem prawidłowej wagi. 
Chory jest senny, apatyczny, przewlekle zmęczony, blady, opuchnięty, ma problemy z koncentracją, wypadają mu włosy, praca serca jest spowolniona, tętno niskie i jest mu ciągle zimno.
Osoby z niedoczynnością tarczycy często mają (lub w wyniku nieprawidłowej diety będą mieli) podwyższony poziom cholesterolu, niedokrwistość, insulinooporność i zaparcia, stąd bardzo istotnym zadaniem prawidłowo skomponowanej diety jest przeciwdziałanie tym schorzeniom, oraz schorzeniom do których te mogą doprowadzić min. choroby uchyłkowej jelita, miażdżycy, cukrzycy czy chorób układu krążenia.

W diecie osób z niedoczynnością tarczycy:

• zwiększamy podaż białka i warzyw,
  Organizm do strawienia białka zużywa więcej energii niż białko dostarcza, ale białko działa też zakwaszająco stąd niezbędne są warzywa które doprowadzą do równowagi kwasowo - zasadowej.
  Optymalna ilość białka w tym przypadku to 1,5 - 2 g na kilogram masy ciała co przyspieszy przemianę materii o ok 25 %.
  Białko w 70 % powinno być zwierzęce, co dodatkowo wzbogaci dietę w żelazo i witaminę B12 i zapobiegnie bardzo często występującej w tym schorzeniu niedokrwistości.
  Warzywa to także źródło witamin i przeciwutleniaczy które wzmacniają układ odpornościowy. 
  Niestety osoba z niedoczynnością tarczycy ma nieco ograniczony wybór jeśli chodzi o warzywa. 
  Uważać trzeba na goitrogeny - substancje zaburzające wchłanianie jodu z pożywienia, występujące w brukselce, kapuście, brokułach, kalafiorze, chrzanie oraz produktach z soi. 
  Dobrą wiadomością jest to, że tracą swoje właściwości podczas fermentacji (kapusta kiszona) i gotowania więc należy unikać spożywania ich na surowo. Ja jednak zalecam ostrożność i spożywanie warzyw z tej grupy nie częściej niż dwa razy w tygodniu (mimo gotowania).   
• eliminujemy słodycze ponieważ po pierwsze zawarty w nich cukier spowalnia metabolizm, a po drugie nadmiar cukru będzie powodował duży wyrzut insuliny do krwi, co z kolei będzie powodowało odkładanie się tłuszczu.
• istotna jest jakość węglowodanów ponieważ przy niedoczynności tarczycy bardzo często występuje insulinooporność
  Nawiązując do punktu powyżej węglowodany złożone będą powodowały powolny wzrost poziomu cukru i w konsekwencji wolny wzrost poziomu insuliny zapobiegając magazynowaniu tłuszczu. Należy unikać węglowodanów prostych, łatwo przyswajalnych i żywności wysoko przetworzonej. 
  Jeśli chodzi o spadek masy ciała i sylwetkę, węglowodany nie mogą zostać pominięte, ponieważ aby mogło dojąć do spalenia tłuszczu, cząsteczki kwasów tłuszczowych muszą się połączyć z cząsteczkami glukozy. Przy braku węglowodanów (a osoby uporczywie chcące schudnąć często wpadają na taki pomysł) dojdzie do niepełnego spalenia tłuszczów w wyniku którego powstaną ketony co wprowadzi organizm w stan ketozy. Spadek masy ciała w wyniku diety ubogiej w węglowodany jest spowodowany utratą wody przez nerki pozbywające się nadmiaru ketonów, co oczywiście bardzo je obciąża.
  Węglowodany to także źródło błonnika którego nie może zabraknąć w diecie osób z niedoczynnością tarczycy.
• z uwagi na zawartość związków hamujących produkcję hormonów uważamy na  kaszę jaglaną (jeden, góra dwa razy w tygodniu niewielkie ilości) i orzeszki ziemne.
  
• kolosalne znaczenie ma selen ponieważ bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, działa przeciwzapalnie i chroni błony komórkowe przed uszkodzeniem spowodowanym przez wolne rodniki. Dobrym źródłem selenu są orzechy brazylijskie, ryby, podroby, mięso, zboża oraz warzywa. 
• unikamy tłuszczów nasyconych i wybieramy roślinne, będące źródłem NNKT.
• kluczowa jest też regularność (optymalna ilość to 5, minimalna to 4) i objętość posiłków oraz aktywność fizyczna.