Wysokie stężenie glukozy we krwi, czyli hiperglikemia spowodowana nieprawidłowym wydzielaniem lub działaniem insuliny. Tak w telegraficznym skrócie można scharakteryzować cukrzycę.
Glukoza to materiał energetyczny, który ma za zadanie "wniknąć" do komórek, aby tam zostać zamieniony w energię (niewykorzystana ilość w tłuszcz). Aby glukoza mogła do tych komórek trafić, potrzebuje pomocy insuliny. Niestety czasem nie jest to takie oczywiste bo trzustka może produkować tej insuliny za mało (lub nie produkować jej wcale) lub komórki mimo dużego stężenia insuliny nie chcą się "otworzyć".
Na cukrzycę choruje coraz więcej ludzi. Lekarze szacują że na jednego zdiagnozowanego cukrzyka przypada drugi, który mimo charakterystycznych objawów o swojej chorobie nic nie wie.
W artykule pomijam przyczyny i objawy cukrzycy, nie jest to moja rola i nikogo nie będę diagnozować.
W cyklu skupię się na profilaktyce i diecie dla cukrzyków, której znaczenie w przypadku opanowania tej choroby jest nie do przecenienia.
Moim "królikiem doświadczalnym" jest mój tata. Oczywiście zanim skomponowałam dietę dla taty, solidnie się do tego przygotowałam. Nie robiłam tego po omacku. Ułożona dla taty dieta jest poparta wiedzą zdobywaną kilka miesięcy.
Wartości startowe taty (przed dietą) : cukier na czczo 160, dwie godziny po posiłku ponad 200.
W wyniku stosowanej diety: na czczo poniżej 100, dwie godziny po posiłku do 120.
Prawidłowe ilości to na czczo do 110, po posiłku do 140, więc osiągnęliśmy z tatą wartości lepsze niż norma. Pani diabetolog, która opiekuje się taką byłą i jest zdumiona.

Cukrzycę rozpoznajemy przy wartościach:
* na czczo powyżej 126 mg/dl
* po posiłku powyżej 200 mg/dl

Sposób odżywiania w cukrzycy ma znaczenie kolosalne. Dieta powinna być ustalana dla każdego indywidualnie, z uwzględnieniem wieku, płci, masy ciała, aktywności fizycznej i typu cukrzycy.

Cukrzyca typu I - cukrzyca insulinozależna. Wymaga podania insuliny. Dieta ma znaczenie bardzo ważne.
Cukrzyca typu II - cukrzyca insulinoniezależna. Do opanowania dietą, która ma w tym przypadku znaczenie kolosalne.
Ponieważ wielu chorych nie ma ochoty na zmianę nawyków żywieniowych lub nie wie jak to zrobić, lekarze przy cukrzycy typu II przepisują lek na bazie metforminy, która poprawia tolerancję glukozy poprzez zmniejszenie jej wydzielania w wątrobie w wyniku hamowania glukoneogenezy i glikogenolizy. Zwiększa się też wrażliwość tkanek na insulinę.
Są przypadki w których lek jest niezbędny, ale prawda jest taka że Polak nie jest skłonny do zmian i rezygnacji z tego co lubi a sugestię "zmiany diety" odbiera jako atak na własną niezależność i samodecydowanie o sobie, w związku z czym nie ma co się dziwić lekarzom, że już na starcie przepisują leki.
Niestety brak zmian w sposobie odżywiania przyczynia się do tego, że z czasem leki doustne już nie dają rady i pacjent przechodzi na leczenie insuliną w iniekcji (przy poziomie cukru powyżej 300 mg/dl).

Proporcje składników odżywczych w diecie cukrzycowej:

Węglowodany powinny stanowić od 40 do 50 % zapotrzebowania energetycznego
Przy cukrzycy zaburzona jest gospodarka węglowodanowa, w związku z czym istotny jest zarówno rodzaj jaki i ilość węglowodanów.
Nadmiar węglowodanów grozi hiperglikemią, niedobór hipoglikemią i w konsekwencji śpiączką.
Należy wyeliminować lub ograniczyć do minimum (od czasu do czasu) węglowodany łatwo przyswajalne typu cukier, słodkie napoje, słodycze,konfitury, syropy do rozcieńczania wodą, soki owocowe, lody etc.
Zaleca się węglowodany złożone z dużą zawartością błonnika które w przewodzie pokarmowym są długo trawione i nie powodują gwałtownych skoków poziomu cukru np. grube kasze, razowy chleb, ryż brązowy, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe.

Tłuszcze powinny stanowić od 30 do 35 % zapotrzebowania energetycznego. Natomiast w przypadku osoby otyłej wartość ta nie powinna przekraczać 20%.
Połowę tłuszczów powinny stanowić tłuszcze roślinne, najlepiej spożywane na zimno. 
Tłuszcze nasycone do 10 %, a w przypadku osób z podwyższonym poziomem cholesterolu do 7 %. 
Nie wolno spożywać tłuszczów zawierających izomery trans. Producenci w obawie przed powszechną paniką i niechęcią do swoich produktów rzadko stosują to nazewnictwo, zamieniając trans na "tłuszcz utwardzony" lub z czym spotkałam się ostatnio na jednej z margaryn "tłuszcz uwodorniony".
Zmiana struktury tłuszczu z CIS na TRANS następuje w procesie uwodornienia tłuszczu. Nie dajcie się zbić z tropu. Bądźcie czujni. To jest cały czas tłuszcz TRANS, mimo iż sprytnie zakamuflowany.
Wysoki poziom cukru we krwi powoduje mikrouszkodzenia naczyń krwionośnych do których "przyklejają" się sacharydy, sole wapnia i tłuszcze TRANS. To prosta droga do miażdżycy.
2-3 razy w tygodniu powinny być spożywane produkty z wysoką zawartością kwasów tłuszczowych z rodziny Omega -3 ze względu na właściwości obniżające poziom cholesterolu i triglicerydów we krwi. 

Białko w ilości 0,8 - 1,0 g/kg masy ciała. W przypadku osób z niewydolnością nerek, będącym częstym powikłaniem cukrzycy ilość białka zmniejszamy do 0,6 g/kg.
Zgodnie z zaleceniami połowę powinno stanowić białko z produktów zwierzęcych.

Błonnik w diecie dla cukrzyka jest produktem kluczowym. Optymalna ilość to 25-40 g na dobę.
Te ilości modyfikuje się odpowiednio, w przypadku osób u których cukrzyca występuje równocześnie z chorobami jelit.
Błonnik reguluje poziom glukozy we krwi, opóźnia jej wchłanianie dzięki czemu nie dochodzi do hiperglikemii poposiłkowej.

• unikanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym i wysokim ładunku glikemicznym,
  właściwe łączenie produktów w posiłku,
  regularne posiłki w ilości 6-7 na dobę przy cukrzycy typu I i 5 posiłków przy cukrzycy typu II,
  spożywanie posiłków o tych samych porach,
  regularny wysiłek fizyczny,
  przy zwiększonym wysiłku fizycznym, zwiększenie ilości węglowodanów przed wysiłkiem i 2 godziny po zakończeniu,
  uwzględnienie węglowodanów, białek, tłuszczów i błonnika pokarmowego w każdym posiłku ponieważ połączenie błonnika, białek i tłuszczów spowalnia wchłanianie glukozy,
  rezygnacja z alkoholu i papierosów,
  redukcja i utrzymanie prawidłowej masy ciała,

Pamiętajmy że człowiek to nie maszyna. Niektórych części nie da się wymienić.
Jeśli jesteśmy zdrowi, a nasza dieta opiera się na produktach o wysokim indeksie glikemicznym w którymś momencie trzustka powie STOP. To tak jak z pralką. Jeśli będzie chodziła 4 razy dziennie w którymś momencie padnie.Trzustki jednak nie da się naprawić.

• jak obliczyć indeks glikemiczny potrawy mając do dyspozycji indeks glikemiczny poszczególnych produktów
• jak obliczyć ładunek glikemiczny potrawy
• udowodnię twardo na liczbach, że łącząc produkt z wysokim IG, z produktami o niskim IG uzyskamy danie o niskim lub średnim IG
• udowodnię na liczbach dlaczego cukrzyk może zjeść pół szklanki gotowanej marchewki mającej IG 80 i co ma do tego ładunek glikemiczny

Zapraszam na jutro :)