Menopauza to umowna nazwa ostatniej miesiączki po której przez kolejnych dwanaście miesięcy nie ma następnej. Ma to miejsce między czterdziestym piątym, a pięćdziesiątym rokiem życia. Poprzedza ją klimakterium, okres w którym organizm daje wyraźne sygnały że zdolność do poczęcia dziecka powoli dobiega końca. Dzieje się to między czterdziestym, a czterdziestym siódmym rokiem życia.

Na czym polega klimakterium? 

Jajniki produkują coraz mniej estrogenu i progesteronu, cykle stają nieregularne, miesiączki inne niż zazwyczaj, aż w końcu produkcja jajeczek ustaje. To bardzo ciężko moment, zarówno fizycznie jak i  psychicznie, ponieważ zmiany hormonalne powodują szereg przykrych dolegliwości m.in. :

• uderzenia gorąca, 
• nagłe oblewanie tzw. zimnym potem,  
• drażliwość, 
• nerwowość, 
• zaburzenia koncentracji,   
• kłopoty z pamięcią,   
• skłonność do stanów depresyjnych,   
• bóle głowy, 
• kołatanie serca, 
• zaburzenia snu, 
• częste oddawanie moczu,
• suchość pochwy ponieważ estrogen działa na błony śluzowe i w sytuacji w której jest go mało, dochodzi do zmian zanikowych błony śluzowej, 

Połączmy zatem w całość objawy czysto fizyczne i emocjonalne biorąc oczywiście pod uwagę fakt, iż każdy odczuwa je inaczej (silniej, lub słabiej), z ryzykiem chorób o których wspomniałam powyżej. Bilans nie wychodzi najlepiej dlatego zamiast walczyć ze sobą i z otoczeniem, trzeba dać sobie pomóc.

I tu ratunkiem jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ).

Bardzo wiele kobiet boi się hormonów. Czy słusznie? I tak i nie. Hormonalna terapia zastępcza ma sens wtedy, kiedy dobrana jest indywidualnie do pacjentki. Jest bezpieczna wtedy, kiedy ilość syntetycznych hormonów dobrana jest pod kątem ilości jakiej kobiecie brakuje. Przygotowując się do napisania tego tekstu przeprowadziłam rozmowy z częścią moich klientek będących w trakcie klimakterium i po menopauzie. Większość z nich stosuje HTZ ale nie miała wykonywanych badań hormonalnych. Rozmawiałam o tym z moją znajomą ginekolog i okazało się że zdania na temat badań hormonalnych przed przepisaniem kobiecie HTZ są podzielone. Jedni lekarze nie wyobrażają sobie inaczej, inni uważają że to nie ma takiej potrzeby. Ja osobiście uważam że przepisanie jakiegokolwiek leku, a zwłaszcza hormonalnego, powinno być przemyślane, i skrupulatnie dostosowane do potrzeb pacjenta.

Po co kobiecie HTZ?

W tym miejscu mogłabym także zapytać "a po co kobiecie tabletka na ból głowy"? Pytanie banalne, ale w tym przypadku jakże zasadne. Odczuwanie bólu jest kwestią bardzo indywidualną i ból z którym jedni bez problemu przetrwają merytoryczne spotkanie z szefem, innym nie pozwoli wyjść do warzywniaka po marchewkę. Jedni nie wytrzymają bez tabletki, inni zastosują masaż skroni i akupunkturę. Może nie zniwelują bólu w stu procentach, ale znacznie złagodzą dolegliwości. Jak widzicie, rodzaj zastosowanej terapii powinien być uzależniony od stopnia nasilenia dolegliwości i ma to miejsce zarówno w przypadku bólu głowy, jak i łagodzenia objawów menopauzy. Jeśli jesteś nerwowa, trudno Ci się skoncentrować, masz problemy z wytrzymaniem sama ze sobą, a i otoczenie sugeruje Ci żebyś w końcu coś ze sobą zrobiła, rozważ zastosowanie HTZ. Wyrównanie niedoboru estrogenu oprócz efektu czysto psycho - emocjonalnego zapobiega ubytkowi masy kostnej, poprawia metabolizm, zmniejsz ryzyko infekcji układu moczowego, korzystnie działa na naczynia krwionośne i stan skóry opóźniając procesy starzenia.
Oczywiście nie wszystkie Panie w okresie menopauzy wymagają zastosowania HTZ! Tę ilość szacuje się na około 20% dlatego warto wsłuchać się w siebie i znaleźć dobrego lekarza który swoją wiedzą i doświadczeniem przeprowadzi Cię przez ten trudny czas. 

Na czym polega HTZ?

Hormonalna terapia zastępcza polega na uzupełnieniu niedoborów hormonów produkowanych przez wygasające jajniki. W tym celu podaje się preparaty z estrogenem i gestagenem. Sposób podania jest bardzo różny. Od tabletek, po plastry, żele czy zastrzyki domięśniowe. Najbezpieczniejsze są niskie dawki hormonów i stopniowe ich zmniejszanie. Należy mieć świadomość że HTZ nie ma na celu odwrócenia kijem Wisły czyli działania wbrew naturze. Nie chodzi o to aby kobiecie która ma czterdzieści osiem lat, podać teraz taką ilość hormonów jaką wytwarzają jajniki dwudziestopięciolatki. Ilość podawanych hormonów oscyluje na poziomie dwie trzecie niższym niż u kobiety w kwiecie wielu rozrodczego. Ważne jest także aby przed rozpoczęciem HTZ należy poddać się szeregowi badań.
Konieczne jest:

• badanie poziomu hormonów płciowych i hormonów tarczycy,
• badanie wątroby, 
• ocena profilu lipidowego, 
• badanie densytometryczne (ocena ryzyka osteoporozy),
• mammografia, 
• cytologia,
• USG narządu rodnego,
• badanie poziomu cukru we krwi,

Na podstawie tych wyników lekarz dobierze odpowiedni pod względem ilości i rodzaju preparat. Jeśli np. kobieta jest otyła i badania wątroby nie wyszły dobrze, nie można jej przepisać preparatów stosowanych doustnie.

Kiedy najlepiej?
Nie powinno się czekać do momentu aż hormony gwałtownie spadną. Najlepiej rozpocząć HTZ w momencie, w którym objawy menopauzy zaczną być bardzo uciążliwe. Spokojnie, organizm sam da znać że nie jest dobrze i nie chodzi tu tylko o uderzenia gorąca czy nerwowość. Organizm może zamanifestować spadek estrogenów także bólami stawów, kołataniem serca, bolesnymi kurczami mięśni czy infekcjami w obrębie układu moczowo - płciowego.

Przeciwwskazania do zastosowania HTZ:

Nie każda kobieta, której objawy menopauzy przeszkadzają w codziennym życiu, może zastosować hormonalne wspomaganie.
Przeciwwskazaniem do terapii są:

• choroby wątroby
• choroba zakrzepowa
• nowotwór,
• choroba wieńcowa,
• mięśniaki macicy,
• kamica żółciowa,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia lipidowe,  
• przebyty udar,
• astma,  

• uczucie ciężkości nóg,
• obrzęki łydek i kostek,
• problemy z cerą, 
• nudności,
• wzdęcia, 
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• bóle piersi,
• bóle głowy, 
• ból brzucha,
• krwawienia z dróg rodnych, 
  należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Dawka leku może być za silna lub niedostosowana do Waszych potrzeb. Nie wolno przerywać terapii na własną rękę i gwałtowanie odstawiać hormonów.  

Pozostałe posty o menopauzie znajdziecie w zakładce Trochę Zdrowia/Sprawy kobiece.

W następnym poście opowiem o alternatywach dla HTZ i odpowiem na najczęściej zadawane pytania.