Z okazji Dnia Niepodległości i dnia Świętego Marcina jaki miał miejsce w ubiegły weekend, jak co roku zakupiłam piękną dorodną gęś. Marynuję ją w majeranku, czosnku, cebuli i soli, a następnie piekę długie sześć godzin w niskiej temperaturze. W tym czasie z gąski wytapia się tłuszcz (około 300 ml z jednej dużej gęsi) którego absolutnie, pod żadnym pozorem nie wolno wylewać.
Wiem. Trochę spóźniłam się z tym postem, ale natchnęło mnie tak naprawdę dopiero wczoraj, że wiele z Was mogło piec gęś 11 listopada i ten tłuszcz wylać, zupełnie niepotrzebnie. Ale nic straconego. Gęś można przyrządzić raz jeszcze, lub zwyczajnie kupić gotowy, wytopiony już smalec w dobrym sklepie.

Gęsina w Polsce i jej wartości odżywcze

Tradycja chowu gęsi sięga w naszym kraju XVII wieku. Obecnie jesteśmy największym producentem gęsi w Europie, a eksport gęsiny, głównie na rynek niemiecki, sięga około 18 –20 tys. ton rocznie co stanowi około 5 mln sztuk. Polska gęś owsiana produkowana jest w systemie rolnictwa ekologicznego, czyli na wolnym wybiegu i jest produktem delikatesowym. Biegając po zielonych pastwiskach oraz jedząc karmę bogatą w śrut zbożowy oraz niełuskane ziarno owsa (źródło NNKT) ma ponad 23% białka i zaledwie 5% tłuszczu sadełkowego z czego:

• 42 % stanowi jednonienasycony kwas oleinowy,
• 20 % kwas linolowy,
• 0,4 % kwas linolenowy,
• 0,05 % kwas arachidonowy.

Polska gęsin bogata także w żelazo, cynk i witaminy z grupy B (najwięcej B6 i PP), jest hitem na niemieckich, ale i angielskich, szwajcarskich i duńskich stołach. Ceniona zarówno za walory smakowe, jak i odżywcze. Niestety w naszym kraju mimo wiekowej, sięgającej Piastów i Jagiellonów tradycji spożywania gęsiny, jemy znikome jej ilości. Przestała nam smakować, czy może cena za kilogram (dwa razy wyższa) w porównaniu z mięsem kurczaka skutecznie odstrasza? Myślę że i cena i szybkość obróbki ma tu znaczenie kluczowe. Czas przyrządzania udka z kurczaka, a udka gęsiego różni się zasadniczo. Z uwagi na walory odżywcze, warto jednak od czasu do czasu przeboleć czas przygotowania i skusić się na gąskę pozyskując tym samym zarówno doskonałej jakości mięso, jak i wartościowy tłuszcz.

Smalec gęsi – wartości i właściwości

Prawie 70% zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym 42% zawartość jednonienasycony kwasu oleinowego czyni gęsi smalec prawdziwym super foods.  Myślę, że to o czym zaraz powiem, zadowoli szczególnie Panów ;) Jednonienasycony kwas oleinowy to kwas z rodziny Omega 9, ten sam który znajduje się w oliwie z oliwek, tranie, awokado, migdałach, sezamie czy orzechach.
W naszym organizmie:

• działa przeciwzapalnie,
• zapobiegając agregacji płytek krwi zapobiega zakrzepom, chroni przed miażdżycą i zapobiega chorobom układu serowo - naczyniowego,
• obniża poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL, nie obniżając przy tym poziomu frakcji HDL,

Tłuszcz gęsi ma wysoką temperaturę dymienia dlatego świetnie nadaje się do smażenia. Jednak z uwagi na wysoką zawartość NNKT, po wytopieniu się tłuszczu nie smażcie na nim, a spożywajcie na zimno. Podczas pieczenia gęsi, w osobnym naczyniu podduście cebulkę, czosnek i starte na tarce jabłko. Dodajcie sól, majeranek i trochę pieprzu. Wymieszajcie z wytopionym tłuszczem, chłodny wstawcie do lodówki i smarujcie pieczywo. Panowie będą zachwyceni ;)

Tłuszcz gęsi z uwagi na zawartość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych:

• obniża poziom cholesterolu,
• zapobiega zakrzepom,
• zapobiega miażdżycy,
• obniża ciśnienie krwi,
• działa przeciwzapalnie więc nadaje się także do smarowania zmian zapalnych na skórze. Pomoże przy atopowym zapaleniu skóry, łuszczycy, egzemach czy oparzeniach.
• działa regenerująco i rozgrzewająco na stawy. Pomoże przy zwyrodnieniach i reumatyzmie.
• działanie rozgrzewające i napotne warto wykorzystać przy przeziębieniach smarując gęsim smalcem plecy czy klatkę piersiową.

Po pierwsze umiar

Smalec gęsi, zwłaszcza w towarzystwie cebulki, czosnku, jabłka i majeranku potrafi wciągnąć. Zwłaszcza Panów. Warto mieć jednak na uwadze tryb życia (aktywność) i tak jak oliwy z oliwek nie pije się szklankami, tak i smalcu nie je się do oporu.
Jeśli na śniadanie jesz 3 kromki pieczywa, możesz posmarować je tym smalcem. Nie jedz jednak kanapek ze smalcem i na podwieczorek i na kolację, bo przecież takie dobre i zdrowe. Ilość tłuszczu jest ściśle określona w diecie człowieka i uzależniona także od stanu zdrowia. Zachęcam do zapoznania się (klik).

Źródła:

* www.gęsina.pl

* Struktura spożycia kwasów tłuszczowych a profil lipidowy u osób z nadwagą i otyłością,

Diana Wolańska, Longina Kłosiewicz-Latoszek, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa,

Instytut Medycyny Społecznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

* Rola kwasów tłuszczowych w żywieniu i zdrowiu człowieka, dr inż. Ewa Dybkowska,

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie