Choroba żylakowa to dolegliwość dotykająca kobiet najczęściej po 40-45 roku życia. Jeśli jednak prowadzisz stacjonarny tryb życia, całe dnie siedzisz lub stoisz, mało się ruszasz i masz nadwagę, może zacząć rozwijać się dużo wcześniej. Podstępnie, powolutku, stopniowo. Będzie wysyłać Ci sygnały w postaci uczucia ciężkich, zmęczonych nóg, mrowienia czy obrzęku kostek po długim dniu pracy. To minie po nocnym odpoczynku, więc specjalnie się tym nie przejmiesz. Być może zakupisz w aptece wyciąg z kasztanowca lub inny specyfik na poprawę krążenia żylnego. Pomoże, ale w miarę upływu czasu problem wróci i będzie narastał .
Objawów choroby żylakowej nie wolno lekceważyć, nawet tych początkowych. Profilaktyka, zmiany stylu życia i żywienia na wczesnym etapie, to klucz do znacznej poprawy stanu zdrowia i zapobiegania postępowi choroby.

Czym są żylaki kończyn dolnych 

Żyły to proste struny. Płynąca w nich krew odżywia komórki, tkanki i narządy. Ku górze, w kierunku serca tłoczona jest za pomocą wprawianych w ruch mięśni (ucisk) z udziałem zastawek mających za zadanie zapobiegać cofaniu się krwi z powrotem. Zastawki to mocne, silne zawory hydrauliczne. Transportują krew w kierunku przeciwnym do siły grawitacji, pod niskim ciśnieniem krwi.
Może jednak dojść do sytuacji nieprawidłowych, patologicznych. Genetyczna (brak zastawek np. zastawki odpiszczelowo-udowej) lub nabyta (np. przebyte zapalenie żył) niewydolność zastawek żylnych, upośledzenie drożności naczyń, niewydolność pompy mięśniowej łydki czy twardnienie i utrata elastyczności (uszkodzeniu ulegają wówczas zastawki) żył prowadzi do zastoju krwi w żyłach i wzrostu ciśnienia hydrostatycznego.
Krew nie odpływa, uciska na ściany żylne, te ulegają odkształceniu, poszerzają się i ulegają skręcaniu. Zastawka nie domyka się co powoduje cofanie się krwi i powstawanie zastoju. Tworzy się tzw. żylak.
UWAGA! Długotrwałe, przewlekłe zastoje powodują zaburzenia w odżywieniu tkanek co w dłuższej perspektywie grozi owrzodzeniami.

Na zdjęciu poniżej, z lewej strony, macie zdrową żyłę. Z prawej żyłę zmienioną chorobowo, skręconą, z uwypukleniami.

Żylaki pierwotne rozwijają się na skutek uwarunkowań genetycznych (np. braku zastawek czy upośledzenia ich funkcji) potęgowanych stylem życia (praca siedząca, otyłość, brak ruchu). Osoba mająca predyspozycje genetyczne do powstawania żylaków musi bardzo dbać o masę ciała, dietę i ruch.
Żylaki wtórne powstają na skutek zmian powstałych w wyniku przebytych chorób układu żylnego (np. zapalenie żył głębokich).

Objawy choroby które powinny zaniepokoić

• uczucie ciężkich, zmęczonych nóg po całym dniu pracy,
• wyraźne odczuwanie zastoju w łydkach, łydki stają się twarde, bolesne przy ucisku,
• bół podudzi wieczorem lub po wstaniu zza biurka,
• bolesne nocne kurcze łydki, 
• opuchnięte kostki,
• widoczne przez skórę niebieskie żyłki – na początku znikają po nocy, później nie,
• miękkie uwypuklenia żył,
• widoczne pod skórą, niebieskie, poskręcane, często uwypuklone żyły, 
• brunatny kolor skóry w okolicach kostki,
• powstawanie obrzęków pod wpływem wysokiej temperatury otoczenia (upalne lato),

Czynniki ryzyka powstawania żylaków

• praca siedząca lub stojąca,
• mało ruchu,brak jakiejkolwiek aktywności fizycznej,
• słabe mięśnie (efekt braku ruchu),
• zaburzenia hormonalne (PCOS, androgenne jajniki, za wysoki poziom estrogenu, hirsutyzm),
• stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ),
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• noszenie obcisłej odzieży,
• chodzenie na wysokich obcasach,
• otyłość,
• palenie papierosów,
• płaskostopie,
• wady postawy,
• płeć (kobiety z uwagi na gospodarkę hormonalną mają większą predyspozycyję do powstawania żylaków)
• ciąża (każda kolejna zwiększa ryzyko powstawania żylaków)
• wysoki wzrost (wysokie dziewczyny częściej mają żylaki)

Leczenie

Zaawansowaną postać choroby żylakowej leczy się chirurgicznie z zastosowaniem farmakologii. O sposobie leczenia zawsze decyduje lekarz.

Diagnostyka

Jeśli po całym dniu masz opuchnięte, ciężkie nogi, z widocznymi pod skórą żyłkami warto się przebadać. Szczególnie jeśli problem żylaków występuje w rodzinie. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest USG Doppler wykonywane u flebologa. Pokaże ono czy zastawki funkcjonują prawidłowo, zmierzy przepływ krwi w żyłach i tętnicach, sprawdzi gdzie dochodzi do cofania się krwi i w którym miejscu krew płynie szybciej, a w którym wolniej. Badanie twa około 40 minut i jest całkowicie bezbolesne. Nie trzeba się też do niego przygotowywać w specjalny sposób. Mogą go wykonać także kobiety w ciąży.

Profilaktyka, ćwiczenia, żywienie

Bagatelizowanie pierwszych objawów choroby i czekanie na jej zaawansowaną postać to prosta droga do gabinetu chirurga. Wówczas zostaje tylko operacja która bez zmian stylu życia prawdopodobnie nie będzie ostatnią.
Mając wyraźne objawy choroby, nadwagę i świadomość rodzaju pracy i być może braku ruchu, warto wprowadzić następujące zmiany:

• aktywność fizyczna. To absolutna podstawa aby wprawić mięśnie w ruch, obniżyć ciśnienie żylne i dotlenić tkanki. Nie wolno tego pomijać zwłaszcza jeśli masz kilka nadprogramowych kilogramów. Jeśli masz pracę siedzącą, rób sobie częste przerwy i jak najczęściej wstawaj. Pójdź do toalety, do koleżanki z dokumentami, do pokoju socjalnego zrobić herbatę, pospaceruj po biurze. Podczas pobytu w toalecie zdejmij buty, unieś się na palcach i opuść stopę na podłogę. Powtórz to ćwiczenie 20 razy. Staraj się wykonać tę serię 4-5 razy w ciągu dnia pracy. To ćwiczenie aktywuje pompę żylno – mięśniową łydki. Siedząc za biurkiem zdejmij buty i ruszaj palcami. Napinaj łydkę i puszczaj. Wykonuj te ćwiczenia jak najczęściej.
  Jeśli w pracy całe dnie stoisz często napinaj łydki. Wykonuj ruchy palcami do góry i w dół napinając stopę. Będąc w toalecie lub na zapleczu wykonuj ćwiczenia o których napisałam powyżej.
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Unikanie nadwagi i otyłości. Miej na uwadze że cały twój ciężar noszą właśnie nogi.
• nie korzystaj z solarium, sauny i nie bierz gorących kąpieli. Pod wpływem gorąca żyły rozszerzą się, a zastawki przestaną domykać.
• na koniec dnia wykonaj zimny prysznic nóg. Zacznij od stopy i stopniowo, powoli, kieruj się ku górze aż do pachwiny. Ten zabieg nie należy do przyjemnych, ale przynosi bardzo dobre rezultaty. Będziesz zdziwiona jak lekkie staną się nogi. Przestaną piec, mrowić i boleć.
• jedz produkty bogate w błonnik rozpuszczalny w wodzie.
• nie dopuszczaj do zaparć.
• działaj antygrawitacyjnie. Siedząc przed telewizorem zawsze unoś nogi do góry. Kładź je na stoliku kawowym lub krześle na 2-3 poduszkach. To sprawi że krew swobodnie spłynie i obniży się ciśnienie żylne . W sklepach ortopedycznych można zakupić specjalny twardy wałek. Posłuży jako podpora pod zmęczone nogi.
• stosuj dietę bogatą w antyoksydanty, błonnik i kwasy tłuszczowe z rodziny Omega 3 i Omega 9.
  Twoim sprzymierzeńcem jest kwas oleinowy, witamina D, K, E, C, magnez, cynk, witaminy z grupy B, rutyna oraz potas. Tych składników nie może zabraknąć w Twojej diecie. Jedz dużo owoców, warzyw, naci, ziół, kaszy gryczanej, olejów na zimno, orzechów, awokado i tłustych morskich ryb.
• ogranicz ilość spożywanej soli,
• nawadniaj się odpowiednio. Regularnie, małymi łykami. Powinnaś wypijać ok. 4% swojej masy ciała. Minimalna ilość wody jaką powinien dobowo przyjąć dorosły człowiek to 800 - 1000 ml. Optimum to 2500 ml.
• w miarę możliwości korzystaj z masaży nóg (drenaż limfatyczny). Możesz także nauczyć się samodzielnie wykonywać masaż wykonując ruchy od dołu do góry.

Rutyna i flawonoidy

Rutyna to substancja z grupy flawonoidów. Wzmacnia i uszczelnia (zmniejsza przepuszczalność) naczynia krwionośne. Poprawia ich elastyczność, chroni przed powstawaniem uszkodzeń, zapobiega nadmiernej krzepliwości krwi i tworzeniu się zakrzepów. Rutyna to składnik wielu leków na żylaki, problemy z krążeniem żylnym ale i popularnych preparatów na odporność i działanie pomocnicze w przeziębieniu i grypie. Dostępnym na wyciągnięcie ręki źródłem rutyny jest kasza gryczana. Rutynę znajdziemy też w czarnym bzie oraz dziurawcu.
Flawonoidy to antyoksydanty działające silnie przeciwutleniająco, przeciwzapalnie i rozkurczowo. Wzmacniają naczynia krwionośne, obniżają ciśnienie krwi i zapobiegają zakrzepom.

Bogatym źródłem flawonoidów są:

• pomidory,
• papryka,
• brokuły,
• kasza gryczana,
• rośliny strączkowe
• czerwone wino
• oliwa z oliwek

Jaka aktywność dla Pań mających zaawansowaną chorobę żylakową

Rodzaj aktywności ma tu znaczenie kluczowe. Wstanie zza biurka i pójście wprost na siłownię nie jest najlepszym rozwiązaniem pod warunkiem że trafimy na trenera znającego się na rzeczy i potrafiącego dobrać odpowiednie ćwiczenia. Odpowiednie będą te nie obciążające stawów i stóp. Bez wyskoków. Nie wolno też wykonywać ćwiczeń na bezdechu oraz siłowych z dużym obciążeniem ponieważ  powstające wówczas zbyt wysokie ciśnienie w jamie brzusznej utrudni przepływ krwi i spowoduje zaleganie jej w kończynach.
Pływanie, rower, stretching, joga, nornic walking, szybkie spacery to aktywność idealna. Ważne jest aby ćwiczyć regularnie, minimum 30 minut dziennie po to, aby wzmacniać mięśnie !!! Mocne będą wydajniej pompować krew.

Dobrymi ćwiczeniami które wykonamy w domowych warunkach są:

• przysiady (zacznij od 10, po tygodniu zwiększ do 20, aż dojdziesz do 50)
• unoszenie nóg w pozycji leżącej na boku (zacznij od 10 razy każda noga, po tygodniu zwiększ do 15, aż dojdziesz do 30 powtórzeń na każdą nogę)
• unoszenie nóg w pozycji leżącej na plecach (zacznij od 10 razy każda noga, po tygodniu zwiększ do 15, aż dojdziesz do 30 powtórzeń na każdą nogę)
• unoszenie nóg w pozycji leżącej na plecach i zginanie jej w kolanie (zacznij od 10 razy każda noga, po tygodniu zwiększ do 15, aż dojdziesz do 30 powtórzeń na każdą nogę)
• unoszenie kolan w pozycji stojącej (zacznij od 10 razy każda noga, po tygodniu zwiększ do 15, aż dojdziesz do 30 powtórzeń na każdą nogę)
• wspinanie się na palcach (zacznij od 20 razy, po tygodniu zwiększ do 30, aż dojdziesz do 50 powtórzeń)

Pomoc z apteki

Wyciąg z kasztanowca zawierający escynę to jeden z najpopularniejszych środków przeciw żylakom. Jest składnikiem zarówno maści, jak i tabletek. Uelastycznia żyły, hamuje stany zapalne, zapobiega pękaniu naczyń włosowatych. Escynę pozyskuje się wyłącznie z nasion kasztanowca. Preparaty z jej zawartością są tanie i bardzo skuteczne.

Źródła:

* Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy, Henryk Marona, Agnieszka Kornobis, Katedra Technologii i Biotechnologii Środków Leczniczych Wydziału Farmaceutycznego CM UJ w Kraków
* Obraz kliniczny przewlekłej niewydolności żylnej, Marek Ciecierski
* Raport na temat świadomości społecznej w zakresie znajomości czynników ryzyka, występowania, objawów oraz możliwości leczenia przewlekłych chorób żył kończyn dolnych. Polskie Towarzystwo Flebologiczne
* Przewlekła niewydolność kończyn dolnych - schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy, dr Elżbiera Łastowiecka-Moras