Kochani, dziś porozmawiamy sobie na temat żołądka. O trawieniu i o tym jak funkcjonuje.
Bardzo wiele osób boi się że ma niedokwaszony żołądek. Niemal każdego dnia otrzymuję pytania na ten temat. Czytając publikacje internetowe można odnieść wrażenie, że praktycznie połowa populacji może mieć z tym problem. I że winę za ten fakt ponosi łączenie węglowodanów z białkiem, spożywanie kazeiny, glutenu czy nawet żyta.
Jak jest naprawdę? Jak sprawdzić czy problem może dotyczyć Ciebie? 
Zacznijmy od początku.

Trochę anatomii

Żołądek to zbiornik mogący pomieścić średnio 1,5 litra pokarmu, choć są przypadki w których potrafi pomieścić nawet i do 3 litrów :) Ma kształt litery J. Gdzie się znajduje, każdy wie więc myślę że szczegółowy opis umiejscowienia możemy sobie darować. Dla ogólnego zobrazowania powiem tylko, że leży na wysokości dziesiątego kręgu piersiowego. Żołądek dzieli się na trzy części. Dno, trzon, oraz część odźwiernikową.
Dno żołądka wbrew temu co mogłoby się wydawać nie znajduje się w dolnej jego części, a w górnej. Następnie trzon czyli część środkowa i na dole część odźwiernikowa oraz zwieracz odźwiernika łączący żołądek z dwunastnicą. Dwunastnica to początkowy odcinek jelita cienkiego.

Trawienie

W momencie trafienia pokarmu do żołądka następuje jego mechaniczne rozdrabnianie (za sprawą mięśniówki żołądka i soku żołądkowego) oraz chemiczne trawienie białek.
W żołądku pokarm gromadzi się warstwami. Jeśli po godzinie od ostatniego posiłku zjemy następny, nie miesza się on z tym co już zostało rozdrobnione i upłynnione, a gromadzi się na dnie „czekając na swoją kolej”. Pokarm miesza się z sokiem żołądkowym stopniowo i potrzeba czasu, aby cały uległ zakwaszeniu. Odpowiednie zakwaszenie treści pokarmowej jest kluczowe dla zatrzymania działania amylazy zawartej w ślinie oraz aktywowania pepsyny z pepsynogenu. Pepsyna to enzym rozpoczynający trawienie białek.  

Jak działa sok żołądkowy

Gruczoły wydzielnicze śluzówki wytwarzają dziennie około 2 litrów soku żołądkowego składającego się z:

• wody,
• soli mineralnych,
• śluzu wydzielanego przez komórki śluzowe szyjki gruczołu żołądkowego oraz powierzchniowe komórki śluzowe wewnętrznej powierzchni żołądka,
• kwasu solnego,
• czynnika wewnętrznego,
• nieczynnych prekursorów enzymów: pepsynogenu który uaktywnia się po pepsyny dopiero po przejściu przez błonę śluzową i pod wpływem działania kwasu solnego.

Sok żołądkowy wydzielany jest jeszcze zanim pokarm dotrze do żołądka. Stymuluje go zapach i wygląd posiłku. Następnie po zjedzeniu potrawy, a konkretnie po przedostaniu się jedzenia do żołądka komórki endokrynne części odźwiernikowej wydzielają hormon o nazwie gastryna. Gastryna pobudza gruczoły żołądkowe do wydzielania większej ilości soku żołądkowego. Maksymalne wytwarzanie ma miejsce około godziny po posiłku.
Zwolnienie wydzielania nastąpi wtedy, kiedy częściowo strawiona zawartość żołądka przedostanie się do dwunastnicy. Wówczas komórki endokrynne wydzielą dwa hormony, sekretynę i cholecystokininę które spowolnią motorykę żołądka i zwolnią wydzielanie soku żołądkowego.
I tu powinny zatrzymać się i zastanowić osoby, które jedzą non stop, bez zachowania odstępów między posiłkami. Pomyślcie sobie także, co dzieje się w naszym żołądku w święta kiedy jemy niema cały czas.

Woda

Woda zawarta w soku żołądkowym ma za zadanie rozcieńczyć przełknięty pokarm. Pokarm aby mógł przedostać się do dwunastnicy, musi zostać upłynniony. Wiadomo że każde jedzenie zawiera wodę, ale nie ma powodów do obaw jeśli chodzi o delikatne popijanie posiłku. Wiem że kwestia picia do posiłku stanowi element odwiecznych dyskusji. Są teorie że nie powinno się popijać wcale, lub pić pół godziny przed, lub dopiero pół godziny po posiłku. Nie ma to większego sensu. Możecie popijać posiłek, ale oczywiście mowa o 2-3 łykach wody, a nie wypijaniu jakichś ogromnych ilości. Meczenie się i jedzenie totalnie na sucho nie ma logicznego uzasadnienia.

Kwas solny

Zadaniem kwasu solnego jest po pierwsze zakwaszenie pokarmu i zatrzymanie działania amylazy ślinowej.
Po drugie aktywowanie pepsynogenu do pepsyny. Pepsyna to enzym rozpoczynający trawienie białek. Ma za zadanie rozbić wiązania peptydowe, aby powstały peptydy. Gdyby był wydzielany od razu, strawiłyby tkanki żołądka. Uczynniane pepsynogenu do pepsyny następuje dopiero po przejściu przez błonę śluzową i zetknięciu się z kwasem solnym Pepsyny trawią białka wyłącznie w środowisku kwaśnym przy ph 1,5 – 3,5.
Po trzecie unicestwienie patogenów które zjedliśmy z posiłkiem. Bakterii czy pasożytów.

Co ważne i kluczowe: kwaśne środowisko żołądka nadaje solom żelaza postać rozpuszczalną, niezbędną do wchłonięcia w jelicie cienkim !!!

Czynnik wewnętrzny

Czynnik wewnętrzny jest niezbędny do tego abyśmy w jelicie krętym wchłonęli witaminę B12.

Błona śluzowa

Warstwa śluzu jest niezbędna dla prawidłowej pracy żołądka i całego układu pokarmowego.
Śluz oprócz tego że nadaje poślizg treści pokarmowej i zapobiega mechanicznym uszkodzeniom ściany żołądka stanowi istotną barierę między ścianami żołądka a niszczącym działaniem kwasu solnego i pepsyn. Zarówno trawiące białka pepsyny jak i kwas solny który jest w stanie rozpuścić żyletkę, bez warstwy śluzowej uszkodziłyby mięśniówkę żołądka.

Ph żołądka, jamy ustnej, dwunastnicy,

Ph śliny waha się w zakresie 5,8 – 7,4. Optymalnym dla działania amylazy ślinowej (rozpoczyna trawienie cukrów złożonych w tym skrobi rozkładając je do dwucukru maltozy) jest ph 6,8 (lekko kwaśne).

Optymalnym ph dla żołądka jest 1,5 – 3,5. Wówczas przerwana zostaje reakcja zainicjowana przez amylazę a do gry wchodzi pepsyna uczynniana pod wpływem kwasu solnego z pepsynogenu (przy ph 1,5 – 3,5).

Ph soku jelitowego (jelito cienkie) wynosi 7,8 – 8 więc w jelicie cienkim kwaśna treść żołądka zostaje zobojętniona do ph 6-8 i jest to poziom w którym najefektywniej działają enzymy trzustkowe i żółć z pęcherzyka żółciowego.

Czy możesz mieć niedokwaszony żołądek?

O niedokwaszenie żołądka jestem pytana codziennie. W zasadzie nie ma dnia aby ktoś mnie o to nie zapytał. "Małgosiu czy ja powinnam zrobić sobie test na zakwaszenie żołądka? Czy mam pic ocet, sodę? Koleżanka mówi mi że mam niedokwaszony żołądek."
Jeśli chodzi o niedokwaszenie żołądka to fakt ten z pewnością zauważymy. Zapytacie jak? Przecież do żołądka nie zajrzymy. Otóż co się stanie jeśli ph żołądka będzie za wysokie? Przede wszystkim nie zostanie aktywowana pepsyna. A jak nieukatywni się pepsyna to nie zaczniemy trawić białka.  Aby białka mogły być strawione i wchłonięte w jelicie cienkim muszą zostać rozbite na mniejsze cząsteczki (peptydy) właśnie w żołądku za sprawą pepsyny. Aby pepsyna mogła zostać uczynniona z pepsynogenu, ph treści żołądka musi wynosić 1,5-3,5. Jeśli będzie wyższe, pepsyna nie zostanie uczynniona a białka nie zostaną przygotowane do dalszej obróbki. Pojawią się wzdęcia, uczucie ciężkości po posiłku, refluks czy gazy. Nasz brzuch będzie wyglądał jak balon. W dalszej konsekwencji pojawią się niedobory witamin i minerałów, nietolerancje pokarmowe, zaparcia czy nawet przerost patogenów (Candida Albicans, bakterie).
Jeśli nie masz kłopotów trawiennych, nie odczuwasz dyskomfortu po posiłku, możesz spać spokojnie. Jeśli jednak masz których z powyższych objawów, warto się przebadać.

Jak można zniszczyć sobie żołądek?
Jak sprawdzić czy masz niedokwaszony żołądek jeśli występuje opisane powyżej objawy?
Jak postępować z uzyskaną wiedzą?
O tym w następnym poście.