Słonecznik pospolity (Helianthus annuus L.) uprawiany jest na całym świecie, głównie do produkcji oleju (4 miejsce na świecie) choć także jako przekąska w postaci nasion (surowych lub prażonych) oraz składnik karmy dla zwierząt domowych. Okazale wygląda w bukietach, oraz bez wątpienia zdobi przydomowe rabaty.
Jeśli spotkacie go na straganie, a zapewne tak się stanie bo właśnie trwa sezon, nie zastanawiajcie się ani chwili. Wart jest nawet brudnych paznokci i obolałych od skubania palców ;)

Świeże nasiona słonecznika to kopalnia wartości odżywczych. Cennych witamin, minerałów, zdrowych kwasów tłuszczowych i antyoksydantów.
W około 24% składają się z białka i w 35-42% z tłuszczu z czego 63% to tłuszcze nienasycone z których 55-70% to kwas linolowy, a 20-25% kwas oleinowy. 
W medycynie ludowej wartości odżywcze nasion słonecznika wykorzystywano w leczeniu chorób serca oraz schorzeń układu oddechowego (oskrzeli, płuc, krtani). Sprawdzi się także doskonale jako element dietoterapii chorób tarczycy, zaburzeń glikemii, problemów skórnych i problemów z włosami.

Nasiona słonecznika warto jeść z uwagi na wiele cennych wartości odżywczych min.:

• działające przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie przeciwutleniacze,
• flawonoidy - heliannon, kwercetyna, kemferol, luteolina, apigenina,
• kwasy fenolowe - kwas kawowy, kwas chlorogenowy, kwas kawoilochinowy, kwas galusowy, kwas protokatechowy, kwas kumarowy, kwas ferulowy i kwasy sinapowe,
• niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) z czego 55-70% to kwas linolowy, a 20-25% kwas oleinowy,
• aminokwasy siarkowe,
• kwas glutaminowy,
• kwas asparaginowy,
• argininę,
• witaminę E,
• witaminę A,
• wysokie stężenie witaminy B3 (niacyna),
• selen,
• miedź,
• wapń,
• potas,
• cynk,
• kwas foliowy,
• żelazo,
• fitosterole,
• błonnik,

Dietoterapia chorób tarczycy

W dietoterapii chorób tarczycy jeśli chodzi o ziarna słonecznika warto wykorzystać przeciwzapalne oraz zmniejszające stres oksydacyjny właściwości flawonoidów, kwasów fenolowych oraz witaminy E zwanej także witaminą młodości i płodności.
Zaburzenia cyklu miesiączkowego, problemy z płodnością oraz zaburzenia neurologiczne (zaburzenia koncentracji, stany depresyjne) są częstym problemem osób zmagających się z chorobami tarczycy dlatego właściwa podaż witaminy E oraz niacyny jest ogromnie ważna. Niacyna czyli witamina B3 oprócz tego że wpływa na prawidłową pracę mózgu i obwodowego układu nerwowego, bierze także udział m.in. w syntezie hormonów płciowych oraz tyroksyny (T4).
Kolejne ważne minerały będące cegiełkami do budowy hormonów tarczycy to cynk, miedź, selen i żelazo. Bez nich nie ma mowy o zdrowej tarczycy, pięknych włosach i silnym układzie odpornościowym.

Objawy niedoboru selenu to:

• częste infekcje, zarówno wirusowe jak i bakteryjne,  
• ciągłe zmęczenie,
• apatia,
• brak chęci do codziennej aktywności, 
• bóle mięśni,
• zwiększone odczuwanie zimna,
• osłabienie,
• zaburzenia koncentracji,
• zmienność nastrojów,
• depresja,
• ciągłe podenerwowanie,
• obrzęki,
• zatrzymanie wody,
• suchość i szorstkość skóry,
• nagłe przybieranie na wadze,
• otyłość,
• problemy z utratą masy ciała,
• zaparcia,

Selen wchodzi w skład peroksydazy glutationowej (min. chroniącej błony komórkowe przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki), reduktazy tioredoksyny (ochroni komórki przed stresem oksydacyjnym, reguluje apoptozę, oraz przeciwdziała nowotworzeniu), czy dejodynaz kluczowych w metabolizmie hormonów tarczycy.
Jest kluczowy w procesach związanych z odpornością. Obecny w neutrofilach, limfocytach i makrofagach.
Jego niedobór położy się cieniem na układzie immunologicznym powodując słabą odporność na infekcje, zarówno wirusowe, bakteryjne jak i grzybicze. Znacząco wpłynie także na przebieg choroby Hashimoto.
Obniżony poziom selenu występuje u chorych na AIDS, w chorobach naczyń krwionośnych, ostrym zapaleniu trzustki, fenyloketonurii, mukowiscydozie, reumatoidalnym zapaleniu stawów, retinopatii, niewydolności nerek, w chorobach immunologicznych i u chorych z depresją.
Aktywne dejodynazy są niezbędne do konwersji tyroksyny do trójjodotyroniny. To enzymy które do aktywacji potrzebuje min. selenu, ale i ferrytyny która jest białkowym zapasem żelaza. Przy słabej konwersji metabolizm ostro zwalnia, a utrata masy ciała staje się walką z wiatrakami.
80% ft3 powstaje w wątrobie i nerkach przy udziale dejodynazy I. Przy niskim poziomie selenu i ferrytyny problem z konwersją będzie występował, a TSH będzie rosło i nie zmienią tego żadne dawki nieaktywnej przecież tyroksyny (składnik Euthyroxu i Letroxu).
Przyswajalność selenu z żywności (selenometioniny) sięga 90%. Zwiększa ją obecność aminokwasu metioniny (z białka), witaminy A, C oraz E przy czym warto wiedzieć, że witamina E dodatkowo wzmaga i przedłuża działanie selenu.

O żelazie nie będę dziś pisała szerzej ponieważ nie jest minerałem, który polecam czerpać z ziaren słonecznika (są lepsze źródła) natomiast cynk tak. To minerał kluczowy dla włosów, skóry, prawidłowej pracy tarczycy oraz układu odpornościowego.
Cynk wraz selenem są niezbędnymi pierwiastkami śladowymi zaangażowanymi w metabolizm hormonów tarczycy. W badaniu nad grupą pacjentek z z nadwagą i otyłością z niedoczynnością tarczycy wykazano, iż właściwa podaż cynku i selenu przyczyniła się do wzrostu poziomu ft3, ft4 oraz znaczącego spadku TSH.
O znaczeniu cynku w metabolizmie hormonów tarczycy i jego wpływie na proces łysienia w tej chorobie, napiszę w osobnym poście ponieważ jest to obszerny temat. 
Cynk i inne pierwiastki śladowe, takie jak miedź i selen, są wymagane do syntezy hormonów tarczycy, a ich niedobór może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Pisałam Wam wielokrotnie, że zanim włączy się leczenie farmakologiczne przy problemach z tarczycą, najpierw należy wprowadzić dietę która ma za zdanie dostarczyć cegiełek do budowy hormonów tarczycy. Ma dostarczyć witamin i minerałów które wchodzą w skład hormonów tarczycy i aktywują dejodynazy. Jeśli rower nie ma koła, daleko nie zajedziesz. Dieta ma to koło dostarczyć.
W swojej pracy mam ogromną rzeszę przypadków gdzie przyczyną problemów z tarczycą był brak substratów do wytworzenia hormonów. Taki hormon możemy sztucznie dostarczyć z lekiem, ale możemy też wspomóc organizm do tego aby sam go wytworzył.
Dlaczego moi pacjenci, którzy sumiennie stosują dietę redukują dawki leków które dotychczas stosowali? Ponieważ organizm zaczyna sam pracować.

Objawy niedoboru cynku to:

• wypadanie włosów,
• łamanie się paznokci,
• zmiany trądzikowe,
• nadmierne pocenie się,
• obniżone libido,
• zmęczenie, apatia,
• częsta zapadalność na infekcje,
• wzmożona chęć na słodkie,

Dietoterapia cukrzycy i insulinooporności oraz chorób sercowo - naczyniowych

Ziarna słonecznika warto też wykorzystać w dietoterapii cukrzycy i insulinooporności. W badaniu wykazano iż metabolity wtórne w ekstrakcie z nasion słonecznika kontrolują poziom glukozy za pomocą inhibitorów alfa-glikozydazy, które hamują jelitowe enzymy rąbka szczoteczkowego, a tym samym zmniejszają trawienie węglowodanów i wchłanianie z hiperglikemii jelitowo-poposiłkowej.
Przy zaburzeniach glikemii w cukrzycy oraz insulinooporności warto dodawać nasiona słonecznika do posiłków.

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) zawarte w ziarnach słonecznika to kwasy egzogenne czyli takie, których nasz organizm nie potrafi sam wytworzyć, więc dla prawidłowej pracy całego organizmu musimy dostarczyć je z żywnością. NNKT regulując nadmierną kurczliwości naczyń krwionośnych zapobiegają nadciśnieniu tętniczemu oraz hamują agregacji płytek krwi przez co zapobiegając tworzeniu się zakrzepów. Obniżają także poziom cholesterolu.

Widoczne objawy niedoboru NNKT to:

• sucha łuszcząca się skóra,
• zmiany skórne,
• wypadanie włosów,
• kruchość naczyń krwionośnych,
• spadek odporności oraz skłonność do stanów zapalnych skóry,
• problemy z krzepliwością krwi objawiające się gorszym gojeniem się ran,
• zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego i hormonalnego
• problemy z płodnością,
• problemy z koncentracją i przyswajaniem wiedzy ( kora mózgowa w 40 % składa się z DHA)
• zaburzenia widzenia
• nadmierne pragnienie

Zawarty w nasionach słonecznika kwas linolowy wykazuje działanie przeciwnowotworowe, szczególnie w przypadku tzw. nowotworów kobiecych. Wpływając korzystnie na lipidy surowicy krwi obniża poziom cholesterolu oraz spowalnia tempo procesów miażdżycowych. Reguluje także metabolizm glukozy oraz przyspiesza tempo przemian metabolicznych korzystnie wpływając na sylwetkę.
Kwas oleinowy działa silnie przeciwzapalnie. Rozrzedza krew oraz zmniejsza agregację płytek krwi zapobiegając tworzeniu się zakrzepów. Kluczowy w profilaktyce miażdżycy oraz podwyższonym poziomie cholesterolu. Reguluje metabolizm glukozy.

Piękne włosy i zdrowa skóra

Żelazo, cynk, selen, witaminy z grupy B, NNKT, miedź, witamina A, E oraz aminokwasy siarkowe to kluczowe dla skóry i włosów witaminy i minerały które znajdziecie w nasionach słonecznika. 
Na szczególną uwagę zasługuje jednak cynk oraz aminokwasy siarkowe ponieważ keratyna z której w 80% składa się włos, zbudowana jest głównie z aminokwasów siarkowych (cysteiny i metioniny). Bez siarki nie ma więc mowy o mocnych włosach ale też i mocnych paznokciach oraz zdrowej skórze. Siarka odgrywa kluczową rolę w procesie regeneracji naskórka. Działa także przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i detoksykująco. Każdy kto boryka się z trądzikiem, atopowym zapaleniem skóry, egzemami czy łuszczycą powinien włączyć do diety produkty bogate w siarkę. Niedobór siarki skutkuje wypadaniem, łamliwością i siwieniem włosów ale i łamliwością paznokci, suchością skóry, zmęczeniem czy sennością.