Czarnuszka (nigella sativa) to roślina pochodząca z regionu wschodniej części Morza Śródziemnego, północnej Afryki, subkontynentu indyjskiego i Azji Południowo-Zachodniej. Uprawiana na szeroką skalę w Egipcie, Iranie, Grecji, Syrii, Albanii, Turcji, Arabii Saudyjskiej, Indiach, czy Pakistanie.
W medycynie tradycyjnej znana i wykorzystywana od setek lat w leczeniu m.in. astmy, zapalenia oskrzeli, nadciśnienia, bólów reumatycznych, głowy, pleców, zaburzeń miesiączkowania, problemów skórnych, żołądkowych i ogółem trawiennych.

W literaturze naukowej pierwszy raz pojawiła się ponad sto lat temu, ale głośno o jej właściwościach za sprawą znacznych postępów w badaniach naukowych zaczęło być dopiero od około dwóch dekad.
Zainteresowanie środowisk naukowych potencjałem prozdrowotnym czarnuszki stale rośnie. Szczególnie w odniesieniu do terapii nowotworów, ale i działań neuroprotekcyjnych, zaburzeń glikemii, chorobób sercowo – naczyniowych, chorób nerek, wątroby i problemów skórnych.

 W Polsce nie ma zwyczaju dodawania nasion czarnuszki do potraw. Olej również nie “wchodzi” nam gładko.
Jest ostry, korzenny, w pierwszym kontakcie odrzucający. To nie jest produkt, którym ochoczo polejemy sałatkę. Jest delikatnie mówiąc “charakterny” , ale warto dać mu szansę i spróbować się z nim polubić, bo podpłaci wielokrotnie. 

Dlaczego warto przekonać się do oleju z czarnuszki?

Czarnuszka zawiera liczne składniki bioaktywne, w tym kwasy tłuszczowe, tymochinon, tymohydrochinon, tymol, malantynę, które poprzez modulację wielu szlaków sygnalizacji komórkowej wykazują silne właściwości prozdrowotne:

• przeciwutleniające,

– czarnuszka,  sama w sobie jest źródłem cennych przeciwutleniaczy, w tym polifenoli redukujących wolne rodniki (działanie silniejsze niż witamina C), ale też wpływa na zwiększenie aktywności endogennych enzymów antyoksydacyjnych, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa, peroksydaza glutationowa, czy katalaza co jak wykazano w badaniach zmniejsza markery stresu oksydacyjnego, oraz nitrozacyjnego (związanego ze stanem zapalnym – tlenek azotu) – to informacja szczególnie istotna dla osób zmagających się z chorobami o podłożu zapalnym i autoimmunologicznymi. Wykazano, że zarówno tymochinon jak i kwasy tłuszczowe (linolowy oraz oleinowy) hamują konwersję kwasu arachidonowego do prozapalnego leukotrienu B4 (LTB4), który np. zwiększa produkcję łoju – ważne dla osób z trądzikiem! Zaobserwowano również hamowanie nieenzymatycznej peroksydacji lipidów! Istotne również dla osób z trądzikiem.

• przeciwzapalne,

– badania ostatnich 5 lat wykazały działanie polegające na obniżeniu prozapalnych interleukin w tym IL-6, IL-1β, IL-12, oraz czynnika martwicy nowotworów (TNF)-α. Głównym  bioaktywnym składnikiem odpowiedzialnym za właściwości przeciwzapalne czarnuszki jest tymochinon, działający szczególnie w odniesieniu do zmniejszenia wydzielania tlenu azotu, oraz wolnych rodników – charakterystyczne w chorobach o podłożu zapalnym, również w dermatozach (tradzik, AZS, łuszczyca).

• immunomodulujące,

– i tu znów zawarty w czarnuszce tymochinon stymuluje aktywność fagocytarną makrofagów, oraz wespół z kwasami tłuszczowymi, oraz polifenolami zwiększa przeciwzapalny potencjał mikrobioty jelitowej.

• neuroprotekcyjne,

– potencjał neuroprotekcyjny czarnuszki wynika głównie z jej właściwości przeciwutleniających i przeciwzapalnych. Wykazano, że jej składniki, w tym szczególnie tymochinon chroni przed uszkodzeniami neuronów w warunkach eksperymentalnych, co ma szczególne znaczenie w terapii chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona, udar niedokrwienny, ostre uszkodzenie mózgu, lęk, depresja, epilepsja i schizofrenia.

• gastroprotekcyjne

– bioaktywne substancje zawarte w czarnuszce zwiększają tempo gojenia się ran, zawartość peroksydazy glutationowej, oraz żołądkowej dysmutazy ponadtlenkowej co wykazuje działanie ochronne. 

• stabilizujące glikemię,

– działanie stabilizujące glikemię opiera się głównie na działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym (chroniącym komórki β trzustki przed stresem oksydacyjnym – ochronne i regenerujące działanie tymochinonu), oraz hamowaniu procesu glukoneogenezy.

• przeciwbakteryjne,

– zaobserwowano zdolność tymochinonu do hamowania bakteryjnych biofilmów, szczególnie wobec bakterii gram-dodatnich – polecam w połączeniu z laktoferyną i kwasem kaprylowym.

• kardioprotekcyjne,

– zauważono pozytywny wpływ zarówno kwasów tłuszczowych, tymochinonu, jak i samych polifenoli na poprawę profilu lipidowego w tym obniżenie poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów w surowicy, przy jednoczesnym wzroście stężenia cholesterolu HDL.

Tymochinon – gwiazda odpowiedzialna za ten charakterystyczny smak

 W kontekście prozdrowotnego działania czarnuszki głównym graczem, oprócz oczywiście oczywistego działania NNKT, czyli niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych jest tymochinon (składnik olejku eterycznego nasion czarnuszki). Uniwersytet Medyczny w Łodzi metodą HPLC-PDA określił zawartość tymochinonu w oleju z czarnuszki marki Olini ( kliknij, aby przejść do sklepu i sprawdzić), z którą współpracuję od lat, i którą Wam nieustannie rekomenduję. Zawartość jest wysoka, wynosi aż  7,63 – 8,54 mg/ml (średnio laboratoryjnie to 3.2-9.6 mg/ml w zależności od pochodzenia nasion).
Olej marki Olini jest nierafinowany, tłoczony na zimno i jako jedyny w Polsce ma oznaczoną wartość tymochinonu! Masz więc pewność co kupujesz i czy zapewni Ci te wszystkie właściwości. 

Od czego zależy zawartość tymochinonu w oleju z czarnuszki? Od jakości użytych nasion, geograficznego pochodzenia roślin, oraz metody wytłaczania oleju.

Dawkowanie

• dorośli – 1 łyżka dziennie,
• dzieci powyżej 5 roku życia – 1 łyżeczka dziennie,
• maluchy powyżej 2 roku życia – pół łyżeczki dziennie,
• maleństwa, które ukończyły 12 miesięcy – 1/4 łyżeczki dziennie,

Artykuły, które mogą Cię zainteresować:

Kiełki roślin – dlaczego warto włączyć je do diety?

Wiosną kuszą nas nowalijki, rzodkiewki, ogórki, młoda dymka, ale naszą uwagę tak naprawdę powinniśmy skierować w kierunku kiełków. Dlaczego? Małe Czytaj dalej

Czereśnie! Dla kogo? Po co? Ile?

Obok arbuza to mój ulubiony owoc. Czereśnie bo o nich mowa to prawdziwa urodowo –oczyszczająca petarda. Mam do nich ogromną Czytaj dalej

Sezon na szparagi właśnie się rozpoczął. Dlaczego warto włączyć je do diety?

Szparagi albo się kocha, albo nienawidzi. Są dość specyficzne w smaku ponieważ, jakby to ująć, smakują mało konkretnie. Do tego Czytaj dalej

Grzybek tybetański – cóż to takiego? W czym tkwi sekret jego prozdrowotnych właściwości? Komu go polecam i dlaczego?

Grzybek tybetański. Brzmi jak przybysz z dalekiej krainy. Obcy i egzotyczny. Cóż to takiego? Na czym polegają jego zdrowotne właściwości? Czytaj dalej