Postanowiłam podjąć ten temat, ponieważ dotyczy mnie osobiście i być może po lekturze tego artykułu ktoś z Was celem weryfikacji, postanowi przeprowadzić u siebie diagnostykę celiakii.
Jak wiecie mam Hashimoto, aktualnie w remisji, nie mam objawów żołądkowo – jelitowych, ani innych mogących wskazywać na celiakię jednak jestem w grupie ryzyka i z racji zawodu oraz wrodzonej ciekawości postanowiłam się przebadać.
Ponieważ nie mam objawów celiakii najbardziej interesowała mnie genetyczna predyspozycja mimo iż nie jest to badanie rekomendowane w diagnostyce celiakii.

Czym jest celiakia?

Celiakia (inaczej nazywana chorobą trzewną lub enteropatią z nadwrażliwości na gluten) to schorzenie związane z nietolerancją frakcji białek spichrzeniowych zwanych glutenem w skład których wchodzą białka zawarte w ziarnach pszenicy (gliadyna), jęczmienia (hordeina), żyta (sekalina), oraz owsa (awenina) przy czym warto zaznaczyć że awenina z owsa nie zawsze wywołuje reakcje zapalne charakterystyczne dla glutenu i może być spożywana przez niektóre osoby z nietolerancją glutenu.
Spożycie glutenu u osób z celiakią powoduje aktywację procesów autoimmunologicznych i wytworzenie się swoistych przeciwciał. Konsekwencją jest wystąpienie szeregu jawnych oraz ukrytych objawów choroby oraz zmian histopatologicznych w obrębie jelita cienkiego. Choroba występuje u 1% populacji, a częstość występowania celiakii u pacjentów z chorobą hashimoto wynosi 0 – 9,1 %.

Celiakia może rozwinąć się w każdym wieku, jednak wyłącznie u osób predysponowanych genetycznie, z genotypem HLA-DQ2 (obecny u 90-95% chorych) i/lub HLA-DQ8 (obecny u 5 -10 % chorych).
Co istotne, choroba może nie dawać objawów przez długie lata, aby u predysponowanych genetycznie osób aktywować się pod wpływem silnego bodźca np. infekcji, stresu, ciąży, innej choroby autoimmunologicznej. 

Jawne objawy choroby to:

• biegunki,
• zaparcia,
• nudności,
• wymioty,
• powiększenie obwodu brzucha,
• wzdęty, „galaretowaty” brzuch,
• bóle brzucha,
• zespół jelita drażliwego (IBS)

Ukryte objawy to:

• niedobory witamin i minerałów (bardzo często anemia z niedoboru żelaza),
• niedobór białka,
• wypadanie włosów,
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
• zaburzenia erekcji u mężczyzn,
• zmiany skórne (swędzenie, wysypka – często zlokalizowana na łokciach, kolanach, pośladkach),
• przewlekłe zmęczenie,
• nadwrażliwość,
• bóle stawów,
• częste opryszczki, afty w jamie ustnej,
• poprzez powstałe niedobory oddziaływanie na samopoczucie (w tym stan psychiczny/ emocjonalny) oraz ogólny stan zdrowia chorego,
• osteoporoza,
• zapalenie stawów,

Zmiany w obrębie jelita cienkiego to:

• stan zapalny błony śluzowej jelita cienkiego,
• uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego,
• zanik/zmiany w obrębie kosmków jelitowych (wypustek śluzówki jelit) poprzez toksyczne działanie na enterocyty (komórki jelita cienkiego) co prowadzi co zaburzeń wchłaniania, niedoborów składników odżywczych, a tym samym do niedożywienia,

Do grupy ryzyka celiakii zaliczamy:

• krewnych chorych (pierwszego stopnia),
• choroby autoimmunologiczne,
• Zespół Downa,
• Zespół Turnera,
• Zespół Williamsa-Beurena,
• Deficyt IgA
• chorzy na nieswoiste zapalenie jelit (trzykrotnie wyższe ryzyko niż w populacji ogólnej),

Wskazaniem do wykonania badań w kierunku celiakii na podstawie rekomendacji NICE (National Institute of Health and Clinical Excellence) są:

• utrzymujące się niewyjaśnione objawy w obrębie przewodu pokarmowego,
• przewlekła lub okresowa biegunka,
• przewlekłe lub okresowe wymioty, nudności, wzdęcia,
• ciężkie lub nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej,
• nagła utrata masy ciała bez zmiany nawyków żywieniowych i ilości spożywanego pokarmu, 
• przewlekłe zmęczenie,
• niedokrwistość z niedoboru żelaza,
• cukrzyca typu 1,
• autoimmunologiczna choroba tarczycy,
• zespół jelita drażliwego,
• krewni pierwszego stopnia osób chorych,
• nawracające podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych,
• nawracające poronienia,
• niewyjaśniona niepłodność,
• niewyjaśnione objawy neurologiczne,

Diagnostyka celiakii

Diagnostyka celiakii powinna opierać się o następujące kryteria: 

• obecność w surowicy krwi swoistych przeciwciał,
• obecność charakterystycznych zmian histopatologicznych w błonie śluzowej jelita cienkiego, 
• obciążenie genetyczne – haplotyp HLA-DQ2/DQ8,
• poprawa objawów po wprowadzeniu diety bezglutenowej,

Diagnostyka serologiczna: 

Zgodnie z obowiązującymi zasadami diagnostyki celiakii ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition ) u osób z objawami oraz należącymi do grup ryzyka należy w pierwszej kolejności oznaczyć:

• poziom przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej (anty – tTG) w klasie IgA,
• oraz całkowite stężenie IgA celem wykluczenia deficytu IgA,

W przypadku niedoboru przeciwciał w klasie IgA (<0,2 g/l) należy poziom przeciwciał w klasie IgG i wówczas oznaczamy:

• poziom przeciwciał przeciwko deaminowanym peptydom gliadyny (DGP) w klasie IgG,

lub jeżeli laboratorium nie dysponuje takim testem to:

• poziom przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej (anty – tTG) w klasie IgG,
• lub poziom przeciwciał przeciwendomyzjalnych (EMA) w klasie IgG,

Diagnostyka histologiczna:

U pacjentów z dodatnimi testami serologicznymi zawsze należy wykonać biopsję jelita cienkiego z oceną histopatologiczną wycinków. Są jednak wyjątki, ale dotyczą dzieci z wysokim stężeniami przeciwciał anty – tTG w klasie IgA (≥10 × GGN – co najmniej 10-krotnie większym niż górna granica normy). Wówczas można rozpoznać celiakię bez wykonywania biopsji, pod warunkiem że stwierdzi się obecność przeciwciał przeciwendomyzjalnych (EMA) w klasie IgA ocenianych w próbce krwi z drugiego pobrania.

Diagnostyka genetyczna – ważne kwestie:

• brak haplotypu HLA-DQ2/DQ8 wyklucza rozpoznanie celiakii.
• obecność haplotypu HLA-DQ2 oraz HLA-DQ8 nie potwierdza rozpoznania celiakii – taki haplotyp występuje u ok. 30% zdrowej populacji europejskiej.

Leczenie celiakii

Jedyną metodą leczenia celiakii jest dieta bezglutenowa stosowana bezterminowo. Właściwie skomponowana przyczynia się do złagodzenia, a z czasem do ustąpienia dolegliwości żołądkowo – jelitowych oraz ogólnoustrojowych, oraz odbudowę kosmków jelitowych, czego następstwem jest poprawa wchłaniania składników odżywczych.
Proces regeneracji kosmków trawa od miesiąca do nawet roku.

Źródła:

• Bierła JB, Trojanowska I, Konopka E, Czarnowska E, Sowiń-ska A, Cukrowska B. Diagnostyka celiakii i badania przesie-wowe w grupach ryzyka. Diagn Lab 2016;
• Tovoli F, Masi C, Guidetti E, Negrini G, Paterini P, Bolondi L. Clinical and diagnostic aspects of gluten related disorders. World J Clin Cases 2015;
• Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN)
• Cukrowska B, Celiakia – zasady diagnostyki według nowych wytycznych ESPGHAN 2020, Pracownia Immunologii, Zakład Patologii, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie,
  
• Szajewska H, Postępy w żywieniu i chorobach dietozależnych, Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego,
• Husby S, Koletzko S, Korponay-Szabó IR, Mearin ML, Phillips A, Shamir R, Troncone R, Giersiepen K, Branski D, Catassi C, Lelgeman M, Mäki M, Ribes-Koninckx C, Ventura A, Zimmer KP; ESPGHAN Working Group on Coeliac Disease Diagnosis; ESPGHAN Gastroenterology Committee; European Socie-ty for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition Guidelines for the Diagnosis of Coeliac Disease.

Artykuły, które mogą Cię zainteresować:

Jogurt o smaku owocowym czy jogurt z owocami? Co ciekawego można znaleźć w składzie tego produktu? Czego się wystrzegać, a czego nie trzeba się bać? No i czy jogurt mogą jeść osoby z nietolerancją laktozy?

Jogurt owocowy powinien być jogurtem naturalnym z wsadem owocowym. Taka jest definicja. Aby mógł sprzyjać naszej florze bakteryjnej, powinien zawierać Czytaj dalej

Dzień dla zdrowia czyli moja lista badań na styczeń 2019

To będzie dla mnie wyjątkowy rok. Pisałam Wam o tym w tym wpisie. Sporo zaplanowałam co w połączeniu z moim Czytaj dalej

Zalecenia dietetyczne w niedokwasocie żołądka. Jak skutecznie zakwasić żołądek w trzech krokach.Część 3

To o czym muszę powiedzieć na starcie to to, że zakwaszamy wyłącznie żołądek ze zdrową śluzówką, bez ubytków! Nie zakwaszamy Czytaj dalej

Kiełki roślin – dlaczego warto włączyć je do diety?

Wiosną kuszą nas nowalijki, rzodkiewki, ogórki, młoda dymka, ale naszą uwagę tak naprawdę powinniśmy skierować w kierunku kiełków. Dlaczego? Małe Czytaj dalej