Zauważyłam, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy zgłosiło się do mnie dwukrotnie więcej osób zmagających się z dolegliwościami związanymi z zespołem jelita nadwrażliwego niż w ciągu wcześniejszych 4 lat.
Zastanawiałam się jaka jest tego przyczyna. Czy pacjenci są bardziej świadomi i szukają pomocy lekarskiej co przekłada się na częstsze diagnozowanie IBS? Czy może ilość zachorowań wzrosła? Faktem jest, że pacjenci nie chcą już biernie godzić się z przykrymi dolegliwościami które utrudniają im codzienne funkcjonowanie, chcą czuć się lepiej, wiedzą że mogą czuć się lepiej i szukają pomocy .
Jeśli lekarz zdiagnozował u Ciebie zespół jelita nadwrażliwego przeanalizuj to jak żyjesz, jak się odżywiasz oraz jakie zażywasz leki (ile, w jakiej częstotliwości). Rezultat tej analizy może być kluczowy elementem który pozwoli Ci wyciągnąć wnioski i pomoże w dojściu do zdrowia.
Czym jest IBS?
Zespół jelita nadwrażliwego (drażliwego) z ang. Irritable Bowel Syndrome , w skrócie IBS, to zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego mające swoją przyczynę w zaburzeniach interakcji
jelitowo – mózgowej. Konkretnie chodzi o nieprawidłowości w transmisji sygnałów nerwowych i biochemicznych związane z zaburzeniami mikrobioty jelitowej, stanami zapalnymi błony śluzowej i podśluzowej jelita oraz nieprawidłowym funkcjonowaniem układu GALT. W efekcie dochodzi do nadwrażliwości trzewnej i zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego.
Przyczyny w/w zaburzeń są złożone i nie do końca wyjaśnione. Choroba dotyka ludzi na całym świecie choć występuje częściej w krajach wysokorozwiniętych, u osób w trzeciej i czwartej dekadzie życia oraz dwukrotnie częściej u kobiet.
Charakterystyczne objawy IBS to:
- przewlekły nawracający ból brzucha, bardzo często pojawiający się rano,
- uczucie przelewania w jamie brzusznej,
- uczucie pełności w żołądku,
- wzdęcia,
- nadmierne gazy,
- zmiana rytmu wypróżnień,
- problemy z wypróżnianiem,
Dodatkowe objawy niezwiązane z układem pokarmowym to:
- stany depresyjne,
- lęki,
- uczucie drażliwości,
- bóle głowy,
Co istotne u zdecydowanej większości osób zmagających się z IBS dolegliwości ustępują lub ulegają wyraźnemu złagodzeniu w weekendy, wakacje, dni wolne od pracy, oraz nie występują w nocy. Badania kliniczne potwierdzają, że u ok. 50–80% osób z zespołem jelita nadwrażliwego istnieje zależność pomiędzy stresem a wystąpieniem i stopniem nasilenia objawów. Dolegliwości nasila także nieprawidłowa dieta bogata w produkty przetworzone obfitujące w cukier, tłuszcze nasycone, konserwanty, barwniki czy sól, oraz długotrwałe przyjmowanie leków (IPP, NLPZ, antybiotyków).
Rozpoznanie
Ponieważ objawom nie zawsze towarzyszą zmiany patologiczne w przewodzie pokarmowym bywa iż zgłaszane przez pacjenta objawy ze strony przewodu pokarmowego oraz towarzyszące objawy dodatkowe są bagatelizowane, a pacjent odsyłany do psychiatry lub psychologa. Terapia psychologiczna mająca na celu wypracowanie mechnizmów radzenia sobie ze stresem oraz wyciszająca jest istotna, jednak nie stanowi panaceum na utrudniające normalne funkcjonowanie dolegliwości.
Rozpoznanie IBS opiera się na Kryteriach Rzymskich IV z 2016 roku sklasyfikowanych w kategorii C1 ale nie będę o tym pisała szerzej ponieważ diagnozę zawsze stawia lekarz.
Nadmienię tylko iż ważnymi cechami niezbędnymi do rozpoznania są:
- przewlekłość (początek objawów od co najmniej sześciu miesięcy),
- aktywność choroby (występowanie objawów w ciągu ostatnich trzech miesięcy),
- częstotliwość (objawy co najmniej raz w tygodniu),
- niewystępowanie schorzeń organicznych,
Wyróżniamy cztery postacie IBS:
- biegunkową (IBS-D),
- zaparciową (IBS-C),
- mieszaną (zaparcia i biegunki występują naprzemiennie) (IBS-M)
- niesklasyfikowaną (IBS-U)
Profilaktyka i leczenie
W profilaktyce i leczeniu IBS kluczowe znaczenie ma mikroflora jelitowa ponieważ obecność bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium w początkowym odcinku jelita cienkiego wpływa na trawienie pokarmów, zmniejsza immunogenność oraz odpowiada za zachowanie homeostazy. Ponadto w regulowaniu interakcji jelitowo-mózgowych biorą udział mechanizmy neurogenne, endokrynne, immunologiczne, które mogą być modyfikowane przez mikrobiotę jelitową. Dysbioza jelitowa czyli zaburzenie równowagi ilościowej i jakościowej w obrębie mikrobioty odgrywa więc znaczącą rolę w patogenezie IBS.
Ważną częścią leczenia powinna być więc odpowiednio dobrana dieta bogata w prebiotyki i naturalne źródła probiotyków, a jeśli lekarz uzna że jest to konieczne także dodatkowa suplementacja ściśle określonymi szczepami bakterii (terapia celowana). Odpowiednie probiotyki dopasowuje się po uprzednim wykonaniu badania profilu mikrobioty i przesiąkliwości jelitowej. O szczegóły należy pytać lekarza. Nie ma jednego uniwersalnego preparatu dla wszystkich (działanie probiotyków jest szczepozależne – efekty najczęściej po miesiącu stosowania) dlatego suplementacja powinna być dobrana indywidualnie.
O probiotykach pisałam Wam TU. Ich zadaniem jest stabilizacja bariery jelitowej, odpowiednia reakcja na stan zapalny, hamowanie wzrostu flory patologicznej (dzięki obniżeniu ph jelit) oraz modulowanie odpowiedzi immunologicznej co przekłada się na eliminację dolegliwości pacjenta. Produkowane przez nie krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe SCFAs działają przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie i przeciwkancerogennie.
Dietoterapia
W dietoterapii zasadniczo stosuje się dietę lekkostrawną ale z doświadczenia mogę powiedzieć że nie zawsze to wystarcza. Zazwyczaj trzeba pójść o krok dalej i wykluczyć z diety wszystko co wzdyma i fermentuje czyli oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole czyli FODMAP.
To nie jest dieta łatwa do ułożenia bo wklucza wiele produktów. Jest jednak bardzo skuteczna i poprawia komfort życia chorego DIAMETRALNIE!
95% moich pacjentów uzyskało kolosalną poprawę jakości życia po wprowadzeniu tego sposobu żywienia.
Leczenie zawsze rozpoczynamy od zmiany diety i stylu życia. Kluczowa jest także praca nad emocjami choć pacjent nie zawsze jest w stanie poradzić sobie sam oraz umiarkowany wysiłek fizyczny.
O szczegółach diety low FODMAP napiszę w kolejnym wpisie 😉
Będę także pisała o SIBO czyli o zespole rozrostu bakteryjnego który w zależności od badanej populacji może występować u 30–85% osób z IBS.
W oparciu o:
- Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych;
Krystian Radych, Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Gdański Uniwersytet Medyczny - Qin HY, Cheng CW, Tang XD, et al. Impact of psychological stress on irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol. 2014; 20(39): 14126–14131, doi: 10.3748/wjg.v20.i39.14126, indexed in Pubmed: 25339801.
- Rola mikrobioty jelitowej w zespole jelita nadwrażliwego;
Tomasz Dworzański, Rafał Fornal, Łukasz Koźba, Krzysztof Celiński, Ewa Dworzańska;
Katedra i Klinika Gastroenterologii z Pracownią Endoskopową, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Oddział Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Naczyniowej, Wojewódzki Szpital Podkarpacki w Krośnie, Oddział Dziecięcy, Wojewódzki Szpital Podkarpacki w Krośnie, Klinika Neurologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie - Rola bakterii jelitowych w patofizjologii i leczeniu zespołu jelita drażliwego;
Władysław Januszewicz;
Klinika Gastroenterologii Onkologicznej, Centrum Onkologii, Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa