Badania ostatnich 20 lat potwierdzają pozytywny wpływ niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) w terapii dermatoz.
Czym są NNKT?
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) to kwasy tłuszczowe egzogenne, co oznacza, iż do prawidłowej pracy całego organizmu muszą być dostarczane z zewnątrz. Należą do nich kwasy tłuszczowe jednonienasycone i wielonienasycone.
Kwasy wielonienasycone to Omega 3 i Omega 6.
Kwasy jednonienasycone to Omega 9.
Omega 3 | Omega 6 | Omega 9 |
kwas alfa-linolenowy — ALA | kwas linolowy — LA | kwas oleinowy |
kwas dokozaheksaenowy — DHA | kwas g-linolenowy — GLA | kwas erukowy |
kwas eikozapentaenowy — EPA | kwas arachidonowy | |
kwas dokozapentaenowy — DPA |
Widoczne objawy niedoboru NNKT to min.:
- sucha łuszcząca się skóra,
- stany zapalne skóry,
- wypadanie włosów,
- kruchość naczyń krwionośnych,
- spadek odporności,
- problemy z krzepliwością krwi objawiające się gorszym gojeniem się ran,
- zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego i hormonalnego,
- problemy z płodnością,
- problemy z koncentracją i przyswajaniem wiedzy ( kora mózgowa w 40 % składa się z DHA),
- zaburzenia widzenia,
- nadmierne pragnienie,
- wzrost procesów zapalnych w organizmie.
Prozdrowotne działanie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wynika z przekształcenia (utleniania) do prostaglandyn rodziny E. W przypadku GLA do kwasu dihomo-gamma-linolenowego (DGLA) a następnie do prostaglandyny rodziny E serii 1 (PGE1) lub kwasu 15-hy–droksyeikozatrienowego (15-HeTre). To substancje o działaniu podobnym do hormonów które wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, antyproliferacyjne i obniżające stężenie lipidów. Wzmagają również rozluźnienie mięśni gładkich i rozszerzenie naczyń krwionośnych.
Kwas 15-hy-droksyeikozatrienowy (15-HeTre) jest składnikiem ceramidów naskórka.
Przeciwzapalna prostaglandyna PGE1:
- jest skuteczna w leczeniu egzemy,
- poprzez regulację poziomu kwasu arachidonowego zmniejsza dolegliwości bólowe związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (wykazano że niedobór PGE1 przyczynia się do powstania PMS),
- poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego,
- reguluje ciśnienie krwi,
- działa przeciwzakrzepowo,
- poprawia przewodnictwo nerwowe (GLA są skuteczne w leczeniu schizofrenii, uważa się że SM jest w pewnym stopniu związane z zaburzeniami przekształcania kwasu linolowego w PGE1),
- poprawia profil glikemii,
- przyspiesza przemianę materii,
Nasz organizm potrafi wytworzyć GLA samodzielnie przy udziale enzymu ∆-6-desaturazy z kwasu linolowego. Konwersja ta jest jednak niewystarczająca ponieważ ∆-6-desaturaza hamowana jest przez:
- nadmiar kwasów tłuszczowych trans,
- niedobory pokarmowe (witaminy B3, B6, C, E, magnezu, cynku),
- palenie tytoniu,
- nadmiar alkoholu,
Aktywność ∆-6-desaturazy spada także:
- z wiekiem,
- u osób z cukrzycą i zaburzeniami glikemii,
- u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów,
- u osób z atopowym zapaleniem skóry,
- przy stosowaniu NLPZ,
- przy stosowaniu glikokortykosteroidów,
- podczas infekcji wirusowych i bakteryjnych.
Niedobory GLA stwierdza się u osób z:
- atopowym zapaleniem skóry,
- łuszczycą,
- trądzikiem,
- chorobami zwyrodnieniowymi np. reumatoidalnym zapaleniem stawów,
- cukrzycą,
- chorobami krążenia,
- u kobiet z nowotworami piersi.
Zaobserwowano iż niedobór GLA przyczynia się do:
GLA podany w formie kosmetyku (kremu, balsamu) przejdzie tylko do warstwy rogowej naskórka dlatego optymalne efekty daje tylko suplementacja doustna. |
Źródłem kwasu gamma-linolenowego (GLA) jest mleko matki, nasiona wiesiołka, ogórecznika, czarnej porzeczki, konopii oraz spirulina przy czym liderem jest olej z wiesiołka.
Olej z wiesiołka składa się z kwasu linolowego (LA, ok. 76%) i gamma-linolenowego (GLA, ok. 9%). Oprócz tego zawiera selen, cynk, magnez, witaminę E, oraz fitosterole – tarczyca go uwielbia.
Wykazano że suplementacja GLA z oleju z wiesiolka:
- jest skuteczna w leczeniu stanów zapalnych typu egzema,
- jest skuteczna w atopowym zapaleniu skóry (redukcja świądu i suchości skóry), oraz łuszczycy,
- jest skuteczna w terapii trądziku łojotokowego oraz różowatego,
- zmniejsza dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (należy stosować od 4 do 6 miesięcy),
- poprawia wrażliwość insulinową,
- poprawia profil lipidowy (obniża poziom triglicerydów we krwi, zwiększa poziom HDL)
- działa przeciwmiażdżycowo,
- zmniejsza dolegliwości związane z uderzeniami gorąca i tzw. nocnymi potami u kobiet w okresie klimakterium (należy stosować od 4 do 6 miesięcy w dawce 2 gramy dziennie),
Optymalna dawka to 150-350 mg GLA dziennie. Wykazano, że przyjmowanie produktów bogatych w GLA pomaga ograniczyć konieczność stosowania kremów steroidowych u chorych z egzemą. Przy podaży 345 mg GLA zaobserwowano wzrost nawilżenia, jędrności i elastyczności skóry już po 84 dniach.
Źródła:
- Pitchford P, Odżywianie dla zdrowia, Wydawnictwo Galaktyka, 2014,
- Białek M, Rutkowska J,. The importance of γ-linolenic acid in the prevention and treatment. 2015;
- Mert H, İrak K, Çibuk S, et all. The effect of evening primrose oil ( Oenothera biennis) on the level of adiponectin and some biochemical parameters in rats with fructose induced metabolic syndrome, 2020;
- Mahboubi M,. Evening Primrose ( Oenothera biennis) Oil in Management of Female Ailments, 2019;
- Khorshidi M, Zarezadeh M, Moghaddam O, et. all. Effect of evening primrose oil supplementation on lipid profile: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials, 2020;
- Kazemi F, Masoumi S, Shayan A, et all. The Effect of Evening Primrose Oil Capsule on Hot Flashes and Night Sweats in Postmenopausal Women: A Single-Blind Randomized Controlled Trial, 2021.
- Lesiak A, Ciążynska M, Wpływ kwasu g-linolenowego oraz honokiolu na funkcje skóry, Klinika Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Dermoklinika Centrum Medyczne s.c. M. Kierstan, J. Narbutt, A. Lesiak w Łodzi2017
- Chas M, Goupille C, Arbion F, et all. Low eicosapentaenoic acid and gamma-linolenic acid levels in breast adipose tissue are associated with inflammatory breast cancer, 2019;
- Kazimierska A, Gawor E, Wpływ oleju z wiesiołka na skórę, ze szczególnym uwzględnieniemdziałania kwasu gamma-linolenowego (GLA), 2015,