Laktoferyna to glikoproteina obecna w ziarnistościach neutrofili (granulocytów obojętnochłonnych z których uwalniana jest w razie potrzeby) oraz we wszystkich wydzielinach śluzówek ssaków (wytwarzana przez komórki nabłonkowe błony śluzowej) – najobficiej w mleku (zwłaszcza siarze), ale w niewielkiej ilości znajdziemy ją także w ślinie, łzach, wydzielinach układu oddechowego, pokarmowego, moczowo – płciowego, płynie mózgowo – rdzeniowym, stawowym, woskowinie usznej czy moczu.

Należy do rodziny transferyn (w 60% podobny skład aminokwasowy) czyli białek wiążących i transportujących żelazo w surowicy krwi. Po raz pierwszy została odkryta w 1939 roku, a następnie pierwszy raz wyizolowana z mleka krowiego w 1960 roku. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration) oraz jej europejski odpowiednik tj. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safiety Authority; EFSA) zakwalifikowały laktoferynę bydlęcą ją jako środek bezpieczny, nawet przy zastosowaniu wysokich dawek. Przyjmowaną w doustnej suplementacji laktoferynę określa się mianem nutraceutyku lub żywności funkcjonalnej.

Laktoferyna wykazuje działanie:

• przeciwzapalne,
• immunostymulujące,
• przeciwwirusowe,
• przeciwgrzybicze,
• przeciwbakteryjne,
• przeciwpasożytnicze,
• przeciwnowotworowe,
• hepatoprotekcyjne,
• przeciwosteoporotyczne,
• prebiotyczne oraz bifidogenne,
• antyoksydacyjne,
• wzmacniające aktywność wydzielniczą komórek nabłonkowych, co m.in. optymalizuje procesy trawienia i absorpcję składników odżywczych z pożywienia,
• zapobiega uszkodzeniom komórek, w tym komórek nabłonkowych jelit wywołanym przez wolne rodniki, toksyny bakteryjne, czy ksenobiotyki jak np. leki z grupy NLPZ,
• przyspiesza gojenie się ran,
• poprawia nawilżenie skóry – świetnie sprawdza się łączona z doustną suplementacją kolagenem,
• posiada odwracalną zdolność wiązania i przenoszenia żelaza (dwukrotnie wyższą niż transferryna),
• dodana do terapii zwiększa wskaźnik eradykacji Helicobacter Pylori oraz zmniejsza odsetek związanych z terapią skutków ubocznych,
• poprawia funkcje poznawcze u pacjentów z chorobą Alzheimera, Parkinsona (stres oksydacyjny odgrywa kluczową rolę w rozwoju i progresji chorób neurodegeneracyjnych).

Działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwpasożytnicze oraz przeciwgrzybicze laktoferyny związane jest w dużej mierze z jej zdolnością do wychwytywania i wiązania wolnego żelaza (laktoferyna zbudowana jest z dwóch płatów w związku z czym jedna cząsteczka wiąże dwa atomy żelaza – po jednym na płat), przez co staje się ono niedostępne dla wzrostu i poliferacji patogennych komórek, zależnych od dostępności żelaza.
Jest glikoproteiną inteligentną ponieważ „wie komu dać, a komu zabrać” 😉  Związane przez nią wolne żelazo staje się niedostępne dla komórek patogennych, natomiast chętnie udostępni go na rzecz mikrobioty przewodu pokarmowego promując wzrost lubiących żelazo bakterii rodzaju Bifidobacterium. 

Oprócz tego działanie :

• bakteriobójcze (zarówno w stosunku do bakterii gram-dodatnich, jak i gram-ujemnych) opiera się także na „rozrywaniu/uszkadzaniu” komórkowej błony bakteryjnej, wywoływaniu niekorzystnych zmian w komórce oraz hamowaniu syntezy bakteryjnych biofilmów (to taki bakteryjny „płaszcz” uniemożliwiający dotarcie leukocytom czy przeciwbakteryjnym lekom do komórek bakterii – rosnące pod biofilmem bakterie stają się oporne na działanie leków) co finalnie prowadzi do zaprogramowanej śmierci komórki. Laktoferyna neutralizuje także toksyny bakteryjne.
• przeciwwirusowe opiera się na wiązaniu się laktoferyny z polipeptydami wirusa, hamowaniem przyłączania białek wirusa do znajdujących się na powierzchni komórek gospodarza receptorów oraz zapobieganiem translokacji składników wirusa z jądra do cytoplazmy. Zaobserwowano skuteczność przeciwwirusową laktoferyny przeciwko wirusom grypy, HIV, wirusom zapalenia wątroby typu C oraz B, HPV, polio, cytomegalii, oraz koronawirusa (w licznych badaniach zaobserwowano, że laktoferyna może wiązać się z niektórymi receptorami wykorzystywanymi przez koronawirusy, a tym samym blokować ich przyłączanie się do komórek gospodarza – udowodnione w badaniach w kontekście przylegania i wnikania SARS-Cov-2 do komórek docelowych co stanowi obiecującą strategię profilaktyczną),
• przeciwpasożytnicze i przeciwgrzybicze działanie laktoferyny polega na wiązaniu się, rozrywaniu i uszkadzaniu błon lipidowych grzyba czy pasożyta (z powodzeniem wykorzystuje się laktoferynę w terapii przerostów Candida Albicans), 
• przeciwnowotworowe działanie laktoferyny oprócz zwiększenia aktywności enzymów peroksydazy glutationowej, dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy oraz redukcję reaktywnych form tlenu (wolnych rodników) opiera się na zmniejszeniu kwasowości mikrośrodowiska guza co działa hamująco na jego wzrost i występowanie przerzutów. Laktoferyna stosowana jest także jako nośnik dla leków chemioterapeutycznych. Wnika do komórek nowotworowych i uwrażliwia je na działanie chemioterapeutyków.
• immunostymulujące działanie laktoferyny związane jest z jej zdolnością do aktywowania komórek NK (ang. Natural Killer – są elementem wrodzonego systemu odpornościowego), zwiększania agregacji i adhezji neutrofili, zaangażowaniem w syntezę glutationu (zwiększenie aktywności peroksydazy glutationowej), redukcję reaktywnych form tlenu (wolnych rodników) oraz wzmocnienie działania komórek prezentujących antygen: makrofagów, komórek dendrytycznych i limfocytów B. Co istotne, jest gilkoproteiną inteligentną ponieważ w zależności od aktualnego stanu fizjologicznego organizmu może wzmacniać lub wyciszać układ odpornościowy. Laktoferyna może regulować poliferację komórek nabłonka jelitowego które stanowią element bariery jelitowej oraz odgrywają ważną rolę w trawieniu pokarmu i wchłanianiu składników odżywczych. Prace naukowe wykazały, że suplementacja laktoferyną zwiększa odporność błony śluzowej pokrywającej nabłonek jelitowy i tym samy chroni ją przed uszkodzeniem, zwiększa produkcję kluczowej dla odporności śluzowkowej immunoglobuliny sIgA, wspiera integralność bariery jelitowej, zwiększa poliferację i głębokość krypt.
  Laktoferyna w zasadniczy sposób przyczynia się do utrzymania homeostazy jelitowej co jest ważną informacją dla osób z celiakią czy IBD. Integralność bariery nabłonkowej jelit jest niezbędna do ochrony komórek jelitowych przed drobnoustrojami, a dysfunkcja bariery jelitowej stanowi podstawę IBD i innych chorób o podłożu zapalnym.
• przeciwosteoporotyczne działanie laktoferyny oparte jest na jej zdolności do hamowanie osteoklastogenezy oraz działaniu proliferacyjnym i antyapoptotycznym w osteoblastach (komórkach kościotwórczych).
  Doustne podawanie laktoferyny okazało się skutecznym środkiem zapobiegawczym i terapeutycznym w zmniejszaniu destrukcji kości wyrostka zębodołowego. Prace naukowe wykazały, że doustna suplementacja laktoferyną może stanowić silny środek zapobiegawczy oraz terapeutyczny do kontrolowania zapalenia przyzębia oraz w stosunku do chorób niszczących kości.

Prace naukowe nad znaczeniem oraz zastosowaniem laktoferyny bydlęcej prowadzone były w ciągu ostatnich 60 lat. Liczne środowiska naukowe akceptują jej egzogenną podaż celem poprawy odporności oraz poprawy wchłaniania żelaza u pacjentów z anemią.

Strawisz laktoferynę w żołądku i wszystko na nic! Nieprawda!

Załóżmy, że suplement ma taką formę, iż podda się działaniu żołądkowych enzymów trawiennych i nie dotrze do jelita cienkiego w którym znajdują się receptory dla laktoferyny. Otóż pod wpływem działania enzymów trawiennych z laktoferyny uwalniana jest laktoferrycyna i laktoferrampina – peptydy wykazujące silniejszą aktywność przeciwdrobnoustrojową (ze względu na swoją hydrofobowość i ładunek kationowy) niż nienaruszona laktoferyna. Oczywiście idealnie będzie, jeśli suplement z laktoferyną ma postać dzięki której utrzyma swoją integralność strukturalną i dotrze do jelita cienkiego bez ulegania degradacji czyli w strukturalnie nienaruszonej postaci. 

Dlaczego warto włączyć laktoferynę jako dodatek do doustnej suplementacji żelazem?

Szacuje się, że 30% kobiet w wieku rozrodczym zmaga się z niedokrwistością! Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia około 50% wszystkich przypadków anemii można przypisać niedoborowi żelaza!
Kobiety leczone są doustną suplementacją żelazem które w dużych dawkach może okazać się toksyczne, głównie poprzez generowanie dużych ilości wolnych rodników będących przyczyną powstającego stresu oksydacyjnego prowadzącego do uszkodzenia komórek.
Laktoferyna wiąże i transportuje wolne żelazo, oraz zapobiega uszkodzeniom komórek, w tym komórek nabłonkowych jelit wywołanym zarówno przez wolne rodniki, jak i pozostałości leków (ksenobiotyki). Oprócz tego zwiększa aktywność enzymów antyoksydacyjnych (dysmutazy ponadtlenkowej, peroksydazy glutationowej, katalazy) od aktywności i wydajności których zależy tempo i zakres usuwania reaktywnych form tlenu (wolnych rodników).  W badaniu Okazaki i wsp. wykazano ochronne działanie doustnej suplementacji laktoferyną przed wzrostem stężenia kreatyniny oraz azotu mocznikowego w surowicy krwi co wywoływało działanie ochronne przed oksydacyjnym uszkodzeniem kanalików nerkowych w których pośredniczy żelazo. Liczne prace naukowe wykazały skuteczność zastosowania laktoferyny jako nośnika leków co jest użyteczne także w kontekście preparatów żelaza. Co istotne, włączenie laktoferyny do terapii obniża stężenie prozapalnych cytokin (zwłaszcza IL-6, TNF-alfa).

Bibliografia:

• Zhao X., Zhang X., Xu T., Comparative Effects between Oral Lactoferrin and Ferrous Sulfate Supplementation on Iron-Deficiency Anemia: A Comprehensive Review and Meta-Analysis of Clinical Trials, 2022
• Liu N., Feng G., Zhang X., The Functional Role of Lactoferrin in Intestine Mucosal Immune System and Inflammatory Bowel Disease, 2021
• Superti F., Lactoferrin from Bovine Milk: A Protective Companion for Life, 2020
• Elzoghby A., Abdelmoneem M., Hassanin I., et all.   Lactoferrin, a multi-functional glycoprotein: Active therapeutic, drug nanocarrier & targeting ligand, 2020
• Kell D., Heyden E., Pretorius E., The Biology of Lactoferrin, an Iron-Binding Protein That Can Help Defend Against Viruses and Bacteria, 2020
• Gajda-Morszewski p,. Śpiewak k., Laktoferyna – białko multipotencjalne, 2015.
• Artym J., Zimecki M., Laktoferyna w profilaktyce i leczeniu zakażeń, 2018,
• Artym J., Zimecki M., Korzystne działanie laktoferyny
  na mikrobiotę przewodu pokarmowego, 2020

Artykuły, które mogą Cię zainteresować:

Przeciwnowotworowe działanie karotenoidów ! Dlaczego muszą się znaleźć w diecie. Każdej diecie!

Zastanawialiście się kiedyś dlaczego rosnąca na krzaczkach papryka czy pomidory nie wysychają wystawione na działanie promieni słonecznych, nie marszczy im Czytaj dalej

Magnez w insulinooporności, cukrzycy i niedoczynności tarczycy. Dlaczego jest tak ważny?

Większości osobom magnez kojarzy się głównie z układem nerwowym. Uświadamiamy sobie, że mamy go za mało najczęściej wtedy, kiedy zaczyna Czytaj dalej

Czy warto jeść masło orzechowe i na co zwracać uwagę przy zakupie ?

Za oknem pada, ciśnienie pikuje w dół, szef sam nie wie, czego od ciebie chce. Aby tego było mało, koleżanka Czytaj dalej

Jak przyjmować leki na tarczycę, aby zapewnić ich optymalną przyswajalność i tym samym lepsze efekty terapeutyczne?

Przy okazji porad dotyczących picia rano na czczo wody z cytryną, wody z miodem i cytryną, pyłku pszczelego czy glutka Czytaj dalej